لَهوَ اَلحَدِیث (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
لَهوَ اَلحَدِیث:(مَن يَشْتَري لَهْوَ الْحَديثِ) «لَهوَ اَلحَدِیث» مفهوم وسيع و گسترده‌اى دارد كه هرگونه سخنان يا آهنگهاى سرگرم‌كننده و غفلت‌زا را كه منتهى به گمراهى
انسان مى‌شود دربر مى‌گيرد، خواه «
غنا» و الحان و آهنگهاى شهوت‌انگيز و هوس‌آلود باشد و خواه سخنانى كه نه از طريق آهنگ، بلكه از طريق محتوا انسان را به بيهودگى و
فساد،
سوق دهد، و يا از هر دو طريق، چنان‌كه در تصنيفها و اشعار عاشقانه خوانندگان معمولى است كه هم محتوايش گمراه‌كننده است و هم آهنگش.
به موردی از کاربرد «لَهوَ اَلحَدِیث» در
قرآن، اشاره می‌شود:
(وَ مِنَ النّاسِ مَن يَشْتَري لَهْوَ الْحَديثِ لِيُضِلَّ عَن سَبيلِ اللَّهِ بِغَيْرِ عِلْمٍ وَ يَتَّخِذَها هُزُوًا أُولَئِكَ لَهُمْ عَذابٌ مُّهينٌ) «و بعضى از مردم سخنان بيهوده را مى‌خرند تا مردم را از روى نادانى، از راه خدا گمراه سازند و آيات الهى را به
استهزا گيرند؛ براى آنان عذابى خواركننده است.»
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرمایند:
(وَ مِنَ النّاسِ مَنْ يَشْتَري لَهْوَ الْحَديثِ لِيُضِلَّ عَنْ سَبيلِ اللَّهِ بِغَيْرِ عِلْمٍ وَ يَتَّخِذَها هُزُواً ...) كلمه
لهو به معناى هر چيزى است كه آدمى را از مهمش باز بدارد، و لهو الحديث آن سخنى است كه آدمى را از حق منصرف نموده و به خود مشغول سازد، مانند حكايات خرافى، و داستان‌هايى كه آدمى را به
فساد و فجور مى‌كشاند، و يا از قبيل سرگرمى به
شعر و
موسیقی و مزمار و ساير آلات لهو كه همه اين‌ها مصاديق لهو الحديث هستند.
مکارم شیرازی در
تفسیر نمونه می‌فرمایند:
مفهوم وسيع و گسترده‌اى دارد كه هرگونه سخنان يا آهنگهاى سرگرم‌كننده و غفلت‌زا را كه منتهى به گمراهى انسان مى‌شود دربر مى‌گيرد، خواه «
غنا» و الحان و آهنگهاى شهوت‌انگيز و هوس‌آلود باشد و خواه سخنانى كه نه از طريق آهنگ، بلكه از طريق محتوا انسان را به بيهودگى و فساد، سوق دهد، و يا از هردو طريق، چنان‌كه در تصنيفها و اشعار عاشقانه خوانندگان معمولى است كه هم محتوايش گمراه‌كننده است و هم آهنگش.
همچنين داستان‌هاى خرافى و اساطير كه
سبب انحراف مردم از
صراط مستقیم الهى مى‌شود.
و نيز سخنان سخريه‌آميزى كه به منظور محو حق و تضعيف پايه‌هاى
ایمان مطرح مى‌شود، همانند چيزى كه از
ابو جهل و يارانش
نقل مى‌كنند كه رو به
قریش مى‌كرد و مى‌گفت.
به‌هرحال «لهو الحديث» معناى گسترده‌اى دارد كه همه اين‌ها را فرامى‌گيرد و اگر در روايات اسلامى و سخنان مفسران روى يكى از اين‌ها انگشت گذارده شده است هرگز
دلیل بر انحصار و محدوديت مفهوم آيه مورد بحث نيست.
در بعضى از احاديث تعبيرهايى كه بيان‌گر وسعت مفهوم اين كلمه است ديده شده، از جمله
امام صادق (علیه‌السلام) مى‌فرمايد: «
مجلس غنا و خوانندگى لهو و باطل،
مجلسى است كه خدا به اهل آن نمى‌نگرد (و آن‌ها را مشمول لطفش قرار نمى‌دهد) و اين مصداق همان چيزى است كه خداوند عز و جل فرموده: بعضى از مردم هستند كه سخنان بيهوده خريدارى مى‌كنند تا مردم را از راه خدا گمراه سازند.
•
شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «لهو الحدیث»، ج۴، ص ۲۱۵.
