قَیّوم (مفردات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
قَیُّوم (به فتح قاف و ضم یاء مشدده) از
واژگان قرآن کریم و از
اسماء حسنی و به معنای
قائم به تدبیر خلق بوده و سه بار در
قرآن مجید ذکر شده است.
قَیُّوماز اسماء حسنی و به معنای
قائم به تدبیر خلق است. اصل
قیّوم قیووم است و او اول بیاء قلب شده و ادغام گردیده است چنانکه اصل
قیّام قیوام بوده است. لفظ
قیّوم مبالغه و نماینده قیمومت تامّ خدا بر خلق است پس
قیّوم یعنی
قائم به تدبیر خلق.
(اللَّهُ لا اِلهَ اِلَّا هُوَ الْحَیُ الْقَیُّومُ) (هيچ معبودى نيست جز خداوند يگانه زنده، كه
قائم به ذات خويش است،)
(وَ عَنَتِ الْوُجُوهُ لِلْحَیِ الْقَیُّومِ) (و (در آن روز) همه چهره‌ها در برابر خداوند حىّ
قيوم،
خاضع مى‌شود؛)
صدوق در
توحید فرموده: آن از «قمت بالشّی‌ء» یعنی باصلاح و بتدبیر و حفظ شی‌ء برخاستم، می‌باشد چنان که آیه
(اَ فَمَنْ هُوَ قائِمٌ عَلی کُلِّ نَفْسٍ بِما کَسَبَتْ) (آيا كسى كه بالاى سر همه ايستاده، (و حافظ و نگهبان و مراقب همه است،) و اعمال همه را مى‌بيند (همچون كسى است كه هيچ يک از اين صفات را ندارد)؟!)
از قیمومت و تدبیر خدا نسبت به اعمال خبر می‌دهد. خداوند اعمال مردم را تدبیر می‌کند آنها را به صحائف اعمال وارد کرده و مبدّل به ثوابها و عقابهای
دنیا و
آخرت نموده و به صورت ضلالت،
هدایت،
بهشت،
جهنم، شادی و غصّه در میاورد.
این کلمه سه بار در
قرآن مجید ذکر شده است.
•
قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «قیوم»، ج۶، ص۵۰.
