قَصْف (مفردات‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
قَصْف (به فتح قاف) از
واژگان نهج البلاغه به معنای شکستن و شکسته شدن و شدّت صوت است.
قَاصِف (به فتح قاف و کسر صاد) به معنای شکننده است.
حضرت علی (علیه‌السلام) درباره
دنیا و و
آتش جهنّم و ... از این واژه استفاده نموده است.
قَصْفبه معنای شکستن، شکسته شدن و شدّت صوت، لازم و متعدی هر دو آمده است: «قَصَفَ الشيءَ قَصْفاً: كسرهُ»
قَاصِف به معنای شکننده است.
به برخی از مواردی که در
نهج البلاغه به‌کار رفته است، اشاره می‌شود:
امام علی (علیه‌السلام) درباره دنیا فرموده است:
«وَأُحَذِّرُكُمُ الدُّنْيَا و ... تَمِيدُ بِأَهْلِهَا مَيَدَانَ السَّفِينَةِ تَقْصِفُهَا الْعَوَاصِفُ فِي لُجَجِ الْبِحَارِ» «شما را از دنیا می‌ترسانم که آن اهل خود را بالا و پایین می‌برد مانند کشتیی که طوفان‌های تند آن را در دریاها می‌شکند.»
(شرح‌های خطبه:
)
درباره آن شجره که از زمین کنده شد و به طرف
رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌و‌سلم) آمد فرموده است:
«فَوَ الَّذي بَعَثَهُ بِالْحَقِّ نَبيّاً لاَنْقَلَعَتْ بِعُروقِها، وَ جَاءَتْ وَ لَها دَويٌّ شَديدٌ، وَ قَصْفٌ كَقَصْفِ أَجْنِحَةِ الطَّيْرِ» یعنی: به خدایی که او را به حق فرستاد، آن درخت با ریشه‌هایش از زمین کنده شد و به طرف آن حضرت آمد و آن را همهمه شدیدی و صدای تندی بود مانند صدای بال زدن پرندگان.
(شرح‌های خطبه:
)
قصف در اینجا به معنای صدای شدید است «دویّ» یعنی صدایی که از آن چیزی فهمیده نمی‌شود مثل صدای آمیخته مگس‌ها و زنبوران.
در وصف خود فرموده است:
«فَقُمْتُ بِالْأَمْرِ حِینَ فَشِلُوا ... » «آنگاه که دیگران
سست شدند به کار
دین برخاستم مانند کوهی که طوفان‌های شکننده نتواند حرکتش بدهد.»
(شرح‌های خطبه:
)
درباره
آتش جهنّم (نعوذ بالله منها) فرموده است:
«لَهَا كَلَبٌ وَ لَجَبٌ، وَ لَهَبٌ سَاطِعٌ، وَ قَصِيفٌ هَائِلٌ.» یعنی برای آتش جهنّم هیجان و اضطراب شدیدی است، و شعله‌های بالا رونده و صدای شدید وحشتناک دارد.
(شرح‌های خطبه:
)
این ماده چند بار در
نهج البلاغه آمده است.
•
قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «قصف»، ج۲، ص۸۶۴.
