• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

قصه (مقاله‌دوم)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



مقالات مرتبط: قصّه.


قصه عبارت از سرگذشت واقعی یا خیالی است که به طور معمول به صورت کوتاه نقل می‌شود.
از احکام آن به مناسبت در برخی باب‌ها از قبیل تجارت سخن گفته‌اند.



قصه یا داستان به واقعی (درست) و غیر واقعی یا خیالی تقسیم می‌شود.


نوشتن، نقل و گوش دادن به قصۀ واقعی، جایز است، مگر آنکه مصداق یکی از محرمات، همچون غیبت باشد و یا مفسده‌ای بر آن مترتب گردد، مانند ایجاد اختلاف میان مؤمنان یا دو گروه از مسلمانان، که در این صورت حرام خواهد بود.
[۱] صدر، سیدمحمد، ماوراء الفقه، ج۱۰، ص۱۳۱.
[۳] نراقی، محمدمهدی، رسائل و مسائل، ج۳، ص۲۴.

بخش در خور توجهی از آیات قرآن کریم، بازگو کردن سرگذشت پیشینیان، اعم از پیامبران الهی و امت‌های آنان است.
خدای تعالی پس از بیان سرگذشت حضرت عیسی (علیه‌السّلام) می‌فرماید:
(اِنَّ هٰذٰا لَهُوَ اَلْقَصَصُ اَلْحَقُّ‌)
[۴] (سوره آل عمران:۶۲)
، این همان سرگذشت واقعی (مسیح) است»، و نیز قصه حضرت یوسف (علیه‌السّلام) را «اَحْسَنَ اَلْقَصَصِ‌، نیکوترین داستان‌ها» معرفی کرده است.
[۵] (سوره یوسف: ۳).
تعبیر یاد شده در برخی روایات در بارۀ همۀ قرآن کریم به کار رفته است. برخی مفسران نیز عنوان «احسن القصص» در سوره یوسف را شامل همۀ قرآن دانسته‌اند.
احسن القصص بودن قرآن از این‌رو است که قصه‌های آن، راست‌ترین و سودمندترین قصه‌ها است، زیرا دربردارندۀ موعظه و پند برای خردمندان است، چنان که در خود قرآن کریم نیز به این نکته اشاره شده است.
[۱۰] (سوره یوسف: ۱۱۱).

خدای تعالی حضرت محمد (صلی‌اللّه‌علیه‌وآله) را به بازگو کردن قصه‌هایی که به او وحی شده، برای امتش امر کرده است و تاکید می‌نماید که حکایت این قصه‌ها شاید باعث‌ اندیشیدن آنان شود.
[۱۱] (سوره اعراف: ۱۷۶).
از این‌رو، نوشتن، نقل کردن و گوش فرادادن به قصه‌های قرآنی امری راجح و مستحب است.
[۱۲] صدر، سیدمحمد، ماوراء الفقه، ج۱۰، ص۱۳۱.

نوشتن و بازگو کردن داستان‌های تاریخی نادرست و دروغین حرام است. حرمت گوش دادن به آنها نیز به ظاهر کلمات اکثر فقها نسبت داده شده است، لیکن در صورتی که غیر واقعی بودن آنها با قراین و شواهدی معلوم باشد و مخاطبان آن را بدانند، برخی، نقل آنها را جایز دانسته‌اند.
[۱۷] نراقی، محمدمهدی، رسائل و مسائل، ج۳، ص۲۳.
[۱۸] صدر، سیدمحمد، ماوراء الفقه، ج۱۰، ص۱۲۱.

آیا نوشتن و نقل قصه‌هایی که نشات گرفته از تخیل محض می‌باشد، مانند رمان‌ها و افسانه‌ها، حرام است یا نه‌؟ مسئله محل اختلاف است. برخی گفته‌اند: در صورتی که افسانه‌ای بودن آن معلوم و آشکار باشد، جایز است،
[۲۰] نراقی، محمدمهدی، رسائل و مسائل، ج۳، ص۲۴.
[۲۱] صدر، سیدمحمد، ماوراء الفقه، ج۱۰، ص۱۲۱.
لیکن برخی دیگر آن را حرام دانسته‌اند.


۱. صدر، سیدمحمد، ماوراء الفقه، ج۱۰، ص۱۳۱.
۲. تبریزی، جواد، استفتائات جدید، ج۲، ص۲۳۰.    
۳. نراقی، محمدمهدی، رسائل و مسائل، ج۳، ص۲۴.
۴. (سوره آل عمران:۶۲)
۵. (سوره یوسف: ۳).
۶. کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج۳، ص۴۲۳.    
۷. کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج۸، ص۱۷۵.    
۸. مکارم شیرازی، ناصر، الامثل فی تفسیر کتاب اللّٰه المنزل، ج۷، ص۱۱۲.    
۹. مجلسی، محمدتقی، روضة المتقین، ج۱۳، ص۱۵۰.    
۱۰. (سوره یوسف: ۱۱۱).
۱۱. (سوره اعراف: ۱۷۶).
۱۲. صدر، سیدمحمد، ماوراء الفقه، ج۱۰، ص۱۳۱.
۱۳. شهید اول، الدروس الشرعیة، ج۳، ص۱۶۳.    
۱۴. حلی، یحیی بن سعید، الجامع للشرائع، ص۳۹۷.    
۱۵. ابن ادریس، محمد بن منصور، کتاب السرائر، ج۲، ص۲۱۵.    
۱۶. مجلسی، محمدباقر، مرآة العقول، ج۹، ص۸۴.    
۱۷. نراقی، محمدمهدی، رسائل و مسائل، ج۳، ص۲۳.
۱۸. صدر، سیدمحمد، ماوراء الفقه، ج۱۰، ص۱۲۱.
۱۹. تبریزی، جواد، استفتائات جدید، ج۲، ص۵۱۴.    
۲۰. نراقی، محمدمهدی، رسائل و مسائل، ج۳، ص۲۴.
۲۱. صدر، سیدمحمد، ماوراء الفقه، ج۱۰، ص۱۲۱.
۲۲. طباطبائی یزدی، سیدمحمدکاظم، حاشیة المکاسب، ج۱، ص۲۳.    
۲۳. خمینی، روح‌الله، توضیح المسائل مراجع، ج۲، ص۱۰۰۵.    
۲۴. حلبی، ابوالصلاح، الکافی فی الفقه، ص۲۸۰.    
۲۵. حلی، یحیی بن سعید، الجامع للشرائع، ص۳۹۷.    



فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (علیهم‌السلام)، ج۶، ص۶۱۹.    


رده‌های این صفحه : تجارت




جعبه ابزار