• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

فَتْح (مفردات‌نهج‌البلاغه)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


منبع: فَتْح (مفردات‌نهج‌البلاغه)
مقالات مرتبط: فَتْح (مفردات‌قرآن)، یَفْتَحِ (لغات‌قرآن).


فَتْح (به فتح فاء و سکون تاء) از واژگان نهج البلاغه به معنای گشودن و باز كردن است.
مشتقات آن عبارتند از:
اِفْتِتاح (به کسر الف و سکون فاء و کسر تاء) به معنی گشودن است؛
اِسْتِفتاح (به کسر الف و سکون سین و کسر تاء) یعنی گشودن و طلب گشودن؛
مِفْتَح (به كسر میم و سكون فاء و فتح تاء) و مِفْتاح (به كسر میم و سكون فاء) به معنى كليد و جمع آن مَفاتح (به فتح میم) و مَفاتيح (به فتح میم) است؛
مَفْتَح (به فتح میم و سكون فاء و فتح تاء) به معنى خزانه و انبار است و جمع آن فقط مَفاتح (به فتح میم) می‌آید.

فَتْح
[۱] قرشی بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، ج۲، ص۸۰۰.    
[۲] طریحی، فخر‌الدین، مجمع البحرین، ت-الحسینی، ج۲، ص۳۹۴.    
به معنای گشودن و باز كردن است، خواه محسوس باشد مثل فتح الباب و خواه معنوى باشد مثل غلبه بر دشمن.
[۳] راغب اصفهانی، حسین، المفردات، ط دارالقلم، ص۶۲۱.    

اِفْتِتاح به معنی گشودن است.
اِسْتِفتاح یعنی گشودن و طلب گشودن.
[۴] طریحی، فخر‌الدین، مجمع البحرین، ت-الحسینی، ج۲، ص۳۹۴.    

مِفْتَح و مِفْتاح به معنى كليد و جمع آن مَفاتح و مَفاتيح است.
[۵] طریحی، فخر‌الدین، مجمع البحرین، ت-الحسینی، ج۲، ص۳۹۴.    

مَفْتَح به معنى خزانه و انبار است و جمع آن فقط مَفاتح می‌ آيد.
[۶] شرتونی، سعید، اقرب الموارد، ج۴، ص۱۱۴.    
[۷] طریحی، فخر‌الدین، مجمع البحرین، ت-الحسینی، ج۲، ص۳۹۴.    



برخی از مواردی که در نهج البلاغه استفاده شده به شرح ذیل می‌باشد:


۲.۱ - لِيَفْتَحَ - حکمت ۴۲۵ (شُکر)

امام علی (علیه‌السلام) درباره شکر فرمود: «ما كانَ اللهُ لِيَفْتَحَ عَلى عَبْد بابَ الشُّكْرِ وَ يُغْلِقَ عَنْهُ بابَ الزيادَةِ.»
[۸] سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۸۸۵، حکمت ۴۲۵.    
[۹] عبده، محمد، نهج البلاغة، ط مطبعة، ج۳، ص۲۵۷، حکمت ۴۳۵.    
[۱۰] صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۵۵۳، حکمت ۴۳۵.    

«چنين نيست كه خداوند در شكر را بر بنده‌اى بگشايد، ولى در فزونى را بر او ببندد.»
[۱۱] مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۸۴۵، خطبه۴۳۵.    
[۱۲] بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۷۶۵.    

(شرح‌های خطبه:
[۱۳] بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۷۶۵.    
[۱۴] مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمومنین، ج۱۵، ص۴۷۴.    
[۱۵] هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۲۱، ص۵۱۱.    
[۱۶] ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۲۰، ص۸۲.    
)


۲.۲ - مِفْتاحُ - خطبه ۲۲۹ (تقوا)

همچنین درباره تقوا و پرهیزگاری می‌فرمایند: «فَإِنَّ تَقْوى اللهِ مِفْتاحُ سَداد»
[۱۷] سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۵۶۳، خطبه ۲۲۹.    
[۱۸] عبده، محمد، نهج البلاغة، ط مطبعة، ج۲، ص۲۵۰، خطبه۲۲۵.    
[۱۹] صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۳۵۱، خطبه۲۳۰.    

«همانا تقوا و پرهيزكارى كليد درهاى رستگاری.»
[۲۰] مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۵۴۹، خطبه ۲۳۰.    
[۲۱] بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۱۸۵.    

(شرح‌های خطبه:
[۲۲] بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۱۸۷.    
[۲۳] مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمومنین، ج۱۵، ص۳۲۶.    
[۲۴] هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۱۴، ص۴۱۴.    
[۲۵] ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۱۳، ص۵.    
)


۱. ↑ قرشی بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، ج۲، ص۸۰۰.    
۲. ↑ طریحی، فخر‌الدین، مجمع البحرین، ت-الحسینی، ج۲، ص۳۹۴.    
۳. ↑ راغب اصفهانی، حسین، المفردات، ط دارالقلم، ص۶۲۱.    
۴. ↑ طریحی، فخر‌الدین، مجمع البحرین، ت-الحسینی، ج۲، ص۳۹۴.    
۵. ↑ طریحی، فخر‌الدین، مجمع البحرین، ت-الحسینی، ج۲، ص۳۹۴.    
۶. ↑ شرتونی، سعید، اقرب الموارد، ج۴، ص۱۱۴.    
۷. ↑ طریحی، فخر‌الدین، مجمع البحرین، ت-الحسینی، ج۲، ص۳۹۴.    
۸. ↑ سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۸۸۵، حکمت ۴۲۵.    
۹. ↑ عبده، محمد، نهج البلاغة، ط مطبعة، ج۳، ص۲۵۷، حکمت ۴۳۵.    
۱۰. ↑ صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۵۵۳، حکمت ۴۳۵.    
۱۱. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۸۴۵، خطبه۴۳۵.    
۱۲. ↑ بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۷۶۵.    
۱۳. ↑ بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۷۶۵.    
۱۴. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمومنین، ج۱۵، ص۴۷۴.    
۱۵. ↑ هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۲۱، ص۵۱۱.    
۱۶. ↑ ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۲۰، ص۸۲.    
۱۷. ↑ سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۵۶۳، خطبه ۲۲۹.    
۱۸. ↑ عبده، محمد، نهج البلاغة، ط مطبعة، ج۲، ص۲۵۰، خطبه۲۲۵.    
۱۹. ↑ صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۳۵۱، خطبه۲۳۰.    
۲۰. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۵۴۹، خطبه ۲۳۰.    
۲۱. ↑ بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۱۸۵.    
۲۲. ↑ بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۱۸۷.    
۲۳. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمومنین، ج۱۵، ص۳۲۶.    
۲۴. ↑ هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۱۴، ص۴۱۴.    
۲۵. ↑ ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۱۳، ص۵.    


• قرشی بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «فتح»، ج۲، ص۸۰۰.    


رده‌های این صفحه : مفردات نهج البلاغه | واژه شناسی واژگان حکمت425 نهج البلاغه | واژه شناسی واژگان خطبه 229 نهج البلاغه
جعبه ابزار