هدف و نقش تفسیر قرآن ، کشف و پرده برداری از معنای کلام الهی است و فضیلت و شرافت علم تفسیر ، به دلیل متعلق آن یعنی کتاب الهی است. قرآن بهار دل‌ها، شفای دردها، سرچشمه دانش‌ها و زایل کننده تیرگی‌ها است. اگر قرآن کتاب هدایت و درس زندگی و کسب دانش و شریف‌ترین امور است، شناخت آن و کند وکاو در زوایای آن برای راهیابی به ژرفا و درونمایه آن نیز از پرفضیلت‌ترین امور است.
سیوطی در الاتقان شرافت و فضیلت علم تفسیر را از سه جهت ثابت و تاکید کرده است: ۱. از جهت موضوع؛ زیرا موضوع تفسیر، کلام خداوند متعالی است که سرچشمه هر حکمت و معدن هر فضیلتی است. ۲. از جهت غرض ؛ زیرا غرض از علم تفسیر، چنگ زدن به ریسمان الهی و رسیدن به سعادت حقیقی است. ۳. از جهت شدت احتیاج به آن؛ زیرا هر کمال دینی و دنیوی، محتاج علوم شرعی و معارف دینی، و شناخت این علوم نیز متوقف بر علم به کتاب الهی است.
