• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

فسق (قرآن)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



فسق به معناى ميل به گناه، عصیان، ترك امر خدا و خروج از طريق حق‌ و خروج از محدوده شرع است و نوعاً فاسق بر كسى اطلاق مى‌شود كه ملتزم و مقرّ به حكم شرع باشد و خلاف آن عمل كند. در اين مقاله، آیاتی که در آنها از فسق و مشتقّات «فسق» استفاده شده است معرفی می‌شوند.

فهرست مندرجات

۱ - آثار فسق‌
       ۱.۱ - ارتكاب بديها
       ۱.۲ - اطاعت كوركورانه‌
       ۱.۳ - امتحان‌
       ۱.۴ - انتقام‌
       ۱.۵ - انقراض جامعه‌
       ۱.۶ - پذيرش ولايت كافران‌
       ۱.۷ - تحقيق در خبر
       ۱.۸ - ترجيح بر خدا
       ۱.۹ - تكذيب جهنّم‌
       ۱.۱۰ - جدايى از پیامبراسلام
       ۱.۱۱ - ذلّت‌
       ۱.۱۲ - زيان‌
       ۱.۱۳ - سقوط شخصيّت‌
       ۱.۱۴ - ظلم‌
       ۱.۱۵ - عذاب‌
       ۱.۱۶ - عيب‌جويى‌
       ۱.۱۷ - غضب‌
       ۱.۱۸ - فساد
       ۱.۱۹ - قطع رحم‌
       ۱.۲۰ - كفر
       ۱.۲۱ - گمراهى‌
       ۱.۲۲ - مانع خير
       ۱.۲۳ - مانع قبولى عمل‌
       ۱.۲۴ - محروميّت از رضوان خدا
       ۱.۲۵ - محروميّت از مغفرت‌
       ۱.۲۶ - محروميّت از هدايت‌
       ۱.۲۷ - نفرين‌
۲ - توبه از فسق‌
۳ - عوامل فسق‌
       ۳.۱ - ارتداد
       ۳.۲ - اعراض از قضاوت‌
       ۳.۳ - انحراف جنسى‌
       ۳.۴ - بدعت‌
       ۳.۵ - تخلّف از جهاد
       ۳.۶ - ترک امداد پیامبراسلام
       ۳.۷ - ترويج منكرات‌
       ۳.۸ - تضييع حقوق‌
       ۳.۹ - تكذيب آيات خدا
       ۳.۱۰ - تكذيب قيامت‌
       ۳.۱۱ - تكذيب پیامبراسلام
       ۳.۱۲ - تهمت‌
       ۳.۱۳ - خودفراموشى‌
       ۳.۱۴ - دنياطلبى‌
       ۳.۱۵ - دوستى با كافران‌
       ۳.۱۶ - رفاه‌
       ۳.۱۷ - ضرررسانى‌
       ۳.۱۸ - عصيان‌
       ۳.۱۹ - عهدشكنى‌
       ۳.۲۰ - فراموشى خدا
       ۳.۲۱ - قذف‌
       ۳.۲۲ - قضاوت ناحق‌
       ۳.۲۳ - كفر
       ۳.۲۴ - كفران‌
       ۳.۲۵ - مخالفت با اسلام‌
۴ - مصاديق فسق‌
       ۴.۱ - خوردن مردار
       ۴.۲ - خوردن از ذبيحه حرام‌
       ۴.۳ - خوردن از گوشت قمار
       ۴.۴ - خوردن خون‌
       ۴.۵ - خوردن گوشت خوک
       ۴.۶ - ذكر نكردن نام خدا، هنگام ذبح‌
       ۴.۷ - قمار
۵ - موانع فسق‌
       ۵.۱ - ايمان‌
       ۵.۲ - تقوا
۶ - ناپسندى فسق‌
       ۶.۱ - نسبت فسق به مؤمنان
۷ - عناوین مرتبط
۸ - پانویس
۹ - منبع


آثار و تبعات فسق با توجه به آیات قرآن عبارتند از:

۱.۱ - ارتكاب بديها

ارتکاب بدیها و زشتيها، از پيامدهاى فسق:
وَ لُوطاً آتَيْناهُ حُكْماً وَ عِلْماً وَ نَجَّيْناهُ مِنَ الْقَرْيَةِ الَّتِي كانَتْ تَعْمَلُ الْخَبائِثَ إِنَّهُمْ كانُوا قَوْمَ سَوْءٍ فاسِقِينَ.

۱.۲ - اطاعت كوركورانه‌

فسق، باعث اطاعت كوركورانه از رهبران مستبدّ:
وَ نادى‌ فِرْعَوْنُ فِي قَوْمِهِ‌ ... فَاسْتَخَفَّ قَوْمَهُ‌ فَأَطاعُوهُ إِنَّهُمْ كانُوا قَوْماً فاسِقِينَ.

۱.۳ - امتحان‌

فسق پيشين اصحاب سَبْت، سبب امتحان خداوند، از آنان، با ممنوعيّت صید در روز شنبه:
وَ سْئَلْهُمْ عَنِ الْقَرْيَةِ الَّتِي كانَتْ حاضِرَةَ الْبَحْرِ إِذْ يَعْدُونَ فِي السَّبْتِ إِذْ تَأْتِيهِمْ حِيتانُهُمْ يَوْمَ سَبْتِهِمْ شُرَّعاً وَ يَوْمَ لا يَسْبِتُونَ لا تَأْتِيهِمْ كَذلِكَ نَبْلُوهُمْ بِما كانُوا يَفْسُقُونَ.

۱.۴ - انتقام‌

فسق اهل‌کتاب، زمينه‌اى براى انتقام‌گیری از مسلمانان:
قُلْ يا أَهْلَ الْكِتابِ هَلْ تَنْقِمُونَ مِنَّا إِلَّا أَنْ آمَنَّا بِاللَّهِ وَ ما أُنْزِلَ إِلَيْنا وَ ما أُنْزِلَ مِنْ قَبْلُ وَ أَنَّ أَكْثَرَكُمْ فاسِقُونَ.

۱.۵ - انقراض جامعه‌

فسق و فجور، عامل نابودى و فروپاشى جامعه:
۱. فَبَدَّلَ الَّذِينَ ظَلَمُوا قَوْلًا غَيْرَ الَّذِي قِيلَ لَهُمْ فَأَنْزَلْنا عَلَى الَّذِينَ ظَلَمُوا رِجْزاً مِنَ السَّماءِ بِما كانُوا يَفْسُقُونَ.
۲. فَلَمَّا نَسُوا ما ذُكِّرُوا بِهِ أَنْجَيْنَا الَّذِينَ يَنْهَوْنَ عَنِ السُّوءِ وَ أَخَذْنَا الَّذِينَ ظَلَمُوا بِعَذابٍ بَئِيسٍ بِما كانُوا يَفْسُقُونَ.
۳. وَ إِذا أَرَدْنا أَنْ نُهْلِكَ قَرْيَةً أَمَرْنا مُتْرَفِيها فَفَسَقُوا فِيها فَحَقَّ عَلَيْهَا الْقَوْلُ فَدَمَّرْناها تَدْمِيراً.
۴. إِنَّا مُنْزِلُونَ عَلى‌ أَهْلِ هذِهِ الْقَرْيَةِ رِجْزاً مِنَ السَّماءِ بِما كانُوا يَفْسُقُونَ‌ وَ لَقَدْ تَرَكْنا مِنْها آيَةً بَيِّنَةً لِقَوْمٍ يَعْقِلُونَ.

۱.۶ - پذيرش ولايت كافران‌

فسق و تبهكارى، مايه پذيرش ولایت کافران:
تَرى‌ كَثِيراً مِنْهُمْ يَتَوَلَّوْنَ الَّذِينَ كَفَرُوا لَبِئْسَ ما قَدَّمَتْ لَهُمْ أَنْفُسُهُمْ أَنْ سَخِطَ اللَّهُ عَلَيْهِمْ وَ فِي الْعَذابِ هُمْ خالِدُونَ‌ وَ لَوْ كانُوا يُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَ النَّبِيِّ وَ ما أُنْزِلَ إِلَيْهِ مَا اتَّخَذُوهُمْ أَوْلِياءَ وَ لكِنَّ كَثِيراً مِنْهُمْ فاسِقُونَ.

۱.۷ - تحقيق در خبر

فسق مخبر و گزارشگر، عامل تحقيق درباره گزارشهاى او:
يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِنْ جاءَكُمْ فاسِقٌ بِنَبَإٍ فَتَبَيَّنُوا أَنْ تُصِيبُوا قَوْماً بِجَهالَةٍ فَتُصْبِحُوا عَلى‌ ما فَعَلْتُمْ نادِمِينَ.

۱.۸ - ترجيح بر خدا

ترجيح خانواده، خویشاوندان و امكانات مادّى و دنيايى بر خداوند، پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله و جهاد فی سبیل‌الله، از پيامدهاى فسق:
قُلْ إِنْ كانَ آباؤُكُمْ وَ أَبْناؤُكُمْ وَ إِخْوانُكُمْ وَ أَزْواجُكُمْ وَ عَشِيرَتُكُمْ وَ أَمْوالٌ اقْتَرَفْتُمُوها وَ تِجارَةٌ تَخْشَوْنَ كَسادَها وَ مَساكِنُ تَرْضَوْنَها أَحَبَّ إِلَيْكُمْ مِنَ اللَّهِ وَ رَسُولِهِ وَ جِهادٍ فِي سَبِيلِهِ فَتَرَبَّصُوا حَتَّى يَأْتِيَ اللَّهُ بِأَمْرِهِ وَ اللَّهُ لا يَهْدِي الْقَوْمَ الْفاسِقِينَ.

۱.۹ - تكذيب جهنّم‌

فسق و تبهكارى، عامل تكذيب آتش دوزخ:
وَ أَمَّا الَّذِينَ فَسَقُوا فَمَأْواهُمُ النَّارُ ... وَ قِيلَ لَهُمْ ذُوقُوا عَذابَ النَّارِ الَّذِي كُنْتُمْ بِهِ تُكَذِّبُونَ.

۱.۱۰ - جدايى از پیامبراسلام

سعى بر جداسازى مسلمانان از محمّد و پيامبر اسلام صلى‌الله‌عليه‌وآله، پيامد فسق و تبهكارى:
... إِنَّ اللَّهَ لا يَهْدِي الْقَوْمَ الْفاسِقِينَ‌ هُمُ الَّذِينَ يَقُولُونَ لا تُنْفِقُوا عَلى‌ مَنْ عِنْدَ رَسُولِ اللَّهِ حَتَّى يَنْفَضُّوا وَ لِلَّهِ‌ ....

۱.۱۱ - ذلّت‌

فسق، زمينه‌ساز گرفتار شدن به ذلّت و خواری:
۱. ... فَالْيَوْمَ تُجْزَوْنَ عَذابَ الْهُونِ‌ ... وَ بِما كُنْتُمْ تَفْسُقُونَ.
۲. ... وَ لِيُخْزِيَ الْفاسِقِينَ.

۱.۱۲ - زيان‌

زیانکاری، پيامد فسق و تبهكارى:
... وَ ما يُضِلُّ بِهِ إِلَّا الْفاسِقِينَ‌ ... أُولئِكَ هُمُ الْخاسِرُونَ.

۱.۱۳ - سقوط شخصيّت‌

فسق و تبهكارى، عامل سقوط شخصیّت انسان:
أَ فَمَنْ كانَ مُؤْمِناً كَمَنْ كانَ فاسِقاً لا يَسْتَوُونَ.

۱.۱۴ - ظلم‌

فسق و تبهكارى، سبب ظلم و ستمكارى:
... وَ أَخَذْنَا الَّذِينَ ظَلَمُوا بِعَذابٍ بَئِيسٍ بِما كانُوا يَفْسُقُونَ.

۱.۱۵ - عذاب‌

فسق و تبهكارى، عامل گرفتارى به عذاب الهی
[۲۷] برای توضیح بیشتر به مقاله عذاب فاسقان (قرآن) رجوع شود.
:
۱. ... فَأَنْزَلْنا عَلَى الَّذِينَ ظَلَمُوا رِجْزاً مِنَ السَّماءِ بِما كانُوا يَفْسُقُونَ.
۲. وَ الَّذِينَ كَذَّبُوا بِآياتِنا يَمَسُّهُمُ الْعَذابُ بِما كانُوا يَفْسُقُونَ.
۳. ... وَ أَخَذْنَا الَّذِينَ ظَلَمُوا بِعَذابٍ بَئِيسٍ بِما كانُوا يَفْسُقُونَ.
۴. وَ إِذا أَرَدْنا أَنْ نُهْلِكَ قَرْيَةً أَمَرْنا مُتْرَفِيها فَفَسَقُوا فِيها فَحَقَّ عَلَيْهَا الْقَوْلُ فَدَمَّرْناها تَدْمِيراً.
۵. إِنَّا مُنْزِلُونَ عَلى‌ أَهْلِ هذِهِ الْقَرْيَةِ رِجْزاً مِنَ السَّماءِ بِما كانُوا يَفْسُقُونَ.
۶. وَ أَمَّا الَّذِينَ فَسَقُوا فَمَأْواهُمُ النَّارُ كُلَّما أَرادُوا أَنْ يَخْرُجُوا مِنْها أُعِيدُوا فِيها وَ قِيلَ لَهُمْ ذُوقُوا عَذابَ النَّارِ الَّذِي كُنْتُمْ بِهِ تُكَذِّبُونَ.
۷. ... فَالْيَوْمَ تُجْزَوْنَ عَذابَ الْهُونِ بِما كُنْتُمْ تَسْتَكْبِرُونَ فِي الْأَرْضِ بِغَيْرِ الْحَقِّ وَ بِما كُنْتُمْ تَفْسُقُونَ.
۸. ... فَبِإِذْنِ اللَّهِ وَ لِيُخْزِيَ الْفاسِقِينَ.

۱.۱۶ - عيب‌جويى‌

فسق اكثريّت اهل‌کتاب، مايه خرده‌گیری و عیب‌جویی آنان از مؤمنان:
قُلْ يا أَهْلَ الْكِتابِ هَلْ تَنْقِمُونَ مِنَّا إِلَّا أَنْ آمَنَّا ... وَ أَنَّ أَكْثَرَكُمْ فاسِقُونَ. برخى مفسّران «تنقمون» را به انكار و عيب‌جويى معنا كرده‌اند.

۱.۱۷ - غضب‌

••• فسق اكثر اهل‌كتاب، عامل خشم و ناخشنودى آنان از مسلمانان:
قُلْ يا أَهْلَ الْكِتابِ هَلْ تَنْقِمُونَ مِنَّا إِلَّا أَنْ آمَنَّا ... وَ أَنَّ أَكْثَرَكُمْ فاسِقُونَ. برخى از مفسّران در احتمالى «تنقمون» را به سخط معنا كرده‌اند.

••• خشم خداوند نسبت به فرعون، در پى فسق وى:
وَ نادى‌ فِرْعَوْنُ فِي قَوْمِهِ‌ ... فَاسْتَخَفَّ قَوْمَهُ فَأَطاعُوهُ إِنَّهُمْ كانُوا قَوْماً فاسِقِينَ‌ فَلَمَّا آسَفُونا ... «آسفونا» يعنى ما را خشمگين كرد.

۱.۱۸ - فساد

فسق و تبهكارى، عامل فسادانگیزی در زمین:
... وَ ما يُضِلُّ بِهِ إِلَّا الْفاسِقِينَ‌ الَّذِينَ‌ ...وَ يُفْسِدُونَ فِي الْأَرْضِ‌ ....

۱.۱۹ - قطع رحم‌

فسق و تبهكارى، مايه گسستن پيوندها و روابط خویشاوندی:
۱. ... وَ ما يُضِلُّ بِهِ إِلَّا الْفاسِقِينَ‌ الَّذِينَ‌ ...وَ يَقْطَعُونَ ما أَمَرَ اللَّهُ بِهِ أَنْ يُوصَلَ‌ ....
۲. كَيْفَ يَكُونُ لِلْمُشْرِكِينَ عَهْدٌ عِنْدَ اللَّهِ وَ عِنْدَ رَسُولِهِ إِلَّا الَّذِينَ عاهَدْتُمْ عِنْدَ الْمَسْجِدِ الْحَرامِ فَمَا اسْتَقامُوا لَكُمْ فَاسْتَقِيمُوا لَهُمْ إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ الْمُتَّقِينَ‌ كَيْفَ وَ إِنْ يَظْهَرُوا عَلَيْكُمْ لا يَرْقُبُوا فِيكُمْ إِلًّا وَ لا ذِمَّةً يُرْضُونَكُمْ بِأَفْواهِهِمْ وَ تَأْبى‌ قُلُوبُهُمْ وَ أَكْثَرُهُمْ فاسِقُونَ. يكى از معانى «الّ» قرابت -خويشاوندى‌- است.

۱.۲۰ - كفر

فسق، زمينه‌اى براى کفرورزی:
۱. وَ لَقَدْ أَنْزَلْنا إِلَيْكَ آياتٍ بَيِّناتٍ وَ ما يَكْفُرُ بِها إِلَّا الْفاسِقُونَ.
۲. ... وَ لَوْ آمَنَ أَهْلُ الْكِتابِ لَكانَ خَيْراً لَهُمْ‌ ... وَ أَكْثَرُهُمُ الْفاسِقُونَ.
۳. اسْتَغْفِرْ لَهُمْ أَوْ لا تَسْتَغْفِرْ لَهُمْ إِنْ تَسْتَغْفِرْ لَهُمْ سَبْعِينَ مَرَّةً فَلَنْ يَغْفِرَ اللَّهُ لَهُمْ ذلِكَ بِأَنَّهُمْ كَفَرُوا بِاللَّهِ وَ رَسُولِهِ وَ اللَّهُ لا يَهْدِي الْقَوْمَ الْفاسِقِينَ.
۴. كَذلِكَ حَقَّتْ كَلِمَةُ رَبِّكَ عَلَى الَّذِينَ فَسَقُوا أَنَّهُمْ لا يُؤْمِنُونَ.
۵. أَ فَمَنْ كانَ مُؤْمِناً كَمَنْ كانَ فاسِقاً لا يَسْتَوُونَ.
۶. وَ يَوْمَ يُعْرَضُ الَّذِينَ كَفَرُوا عَلَى النَّارِ ... وَ بِما كُنْتُمْ تَفْسُقُونَ.

۱.۲۱ - گمراهى‌

فسق و تبهكارى، مايه ضلالت و گمراهی:
... وَ ما يُضِلُّ بِهِ إِلَّا الْفاسِقِينَ.

۱.۲۲ - مانع خير

فسق، از موانع رسيدن به نیکی و خیر:
... وَ لَوْ آمَنَ أَهْلُ الْكِتابِ لَكانَ خَيْراً لَهُمْ مِنْهُمُ الْمُؤْمِنُونَ وَ أَكْثَرُهُمُ الْفاسِقُونَ.

۱.۲۳ - مانع قبولى عمل‌

تبهكارى و فسق منافقان، مانع قبولى عمل و انفاق آنان:
قُلْ أَنْفِقُوا طَوْعاً أَوْ كَرْهاً لَنْ يُتَقَبَّلَ مِنْكُمْ إِنَّكُمْ كُنْتُمْ قَوْماً فاسِقِينَ‌ وَ ما مَنَعَهُمْ أَنْ تُقْبَلَ مِنْهُمْ نَفَقاتُهُمْ إِلَّا أَنَّهُمْ كَفَرُوا بِاللَّهِ وَ بِرَسُولِهِ وَ لا يَأْتُونَ الصَّلاةَ إِلَّا وَ هُمْ كُسالى‌ وَ لا يُنْفِقُونَ إِلَّا وَ هُمْ كارِهُونَ. سياق آيات در مورد منافقان است‌.

۱.۲۴ - محروميّت از رضوان خدا

فسق و تبهكارى، مايه محروميّت از رضوان الهی:
يَحْلِفُونَ لَكُمْ لِتَرْضَوْا عَنْهُمْ فَإِنْ تَرْضَوْا عَنْهُمْ فَإِنَّ اللَّهَ لا يَرْضى‌ عَنِ الْقَوْمِ الْفاسِقِينَ.

۱.۲۵ - محروميّت از مغفرت‌

فسق منافقان، موجب عدم تأثير استغفار پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله در حق آنان:
۱. فَأَعْقَبَهُمْ نِفاقاً فِي قُلُوبِهِمْ‌ ... اسْتَغْفِرْ لَهُمْ أَوْ لا تَسْتَغْفِرْ لَهُمْ إِنْ تَسْتَغْفِرْ لَهُمْ سَبْعِينَ مَرَّةً فَلَنْ يَغْفِرَ اللَّهُ لَهُمْ‌ ... وَ اللَّهُ لا يَهْدِي الْقَوْمَ الْفاسِقِينَ.
۲. سَواءٌ عَلَيْهِمْ أَسْتَغْفَرْتَ لَهُمْ أَمْ لَمْ تَسْتَغْفِرْ لَهُمْ لَنْ يَغْفِرَ اللَّهُ لَهُمْ إِنَّ اللَّهَ لا يَهْدِي الْقَوْمَ الْفاسِقِينَ.

۱.۲۶ - محروميّت از هدايت‌

فسق و تبهكارى، موجب محرومیّت از هدایت الهی:
۱. ... وَ اللَّهُ لا يَهْدِي الْقَوْمَ الْفاسِقِينَ.
۲. ... فَما ذا بَعْدَ الْحَقِّ إِلَّا الضَّلالُ‌ ... كَذلِكَ حَقَّتْ كَلِمَةُ رَبِّكَ عَلَى الَّذِينَ فَسَقُوا أَنَّهُمْ لا يُؤْمِنُونَ.
۳. ... اللَّهَ لا يَهْدِي الْقَوْمَ الْفاسِقِينَ.

۱.۲۷ - نفرين‌

نفرین و دعای موسی علیه‌السلام براى جدايى از قوم خود، در پى فسق آنان:
قالُوا يا مُوسى‌ ... قالَ رَبِّ إِنِّي لا أَمْلِكُ إِلَّا نَفْسِي وَ أَخِي فَافْرُقْ بَيْنَنا وَ بَيْنَ الْقَوْمِ الْفاسِقِينَ.


توبه فاسقان با اصلاح رفتارشان، از بين برنده فسق و آثار سوء آن:
... وَ أُولئِكَ هُمُ الْفاسِقُونَ‌ إِلَّا الَّذِينَ تابُوا مِنْ بَعْدِ ذلِكَ وَ أَصْلَحُوا ... طبق يك قول، مقصود از «إلّا الّذين تابوا ...» توبه از فسق است.


عوامل فسق که در آیات قرآن به آن‌ها اشاره شده است عبارتند از:

۳.۱ - ارتداد

ارتداد، پس از استقرار حاکمیّت دین و دين‌داران، عامل فسق و تبهكارى:
وَعَدَ اللَّهُ الَّذِينَ آمَنُوا مِنْكُمْ وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ لَيَسْتَخْلِفَنَّهُمْ فِي الْأَرْضِ كَمَا اسْتَخْلَفَ الَّذِينَ مِنْ قَبْلِهِمْ وَ لَيُمَكِّنَنَّ لَهُمْ دِينَهُمُ الَّذِي ارْتَضى‌ لَهُمْ وَ لَيُبَدِّلَنَّهُمْ مِنْ بَعْدِ خَوْفِهِمْ أَمْناً يَعْبُدُونَنِي لا يُشْرِكُونَ بِي شَيْئاً وَ مَنْ كَفَرَ بَعْدَ ذلِكَ فَأُولئِكَ هُمُ الْفاسِقُونَ. طبق يك احتمال، مقصود از «كفر» در آيه، ارتداد است.

۳.۲ - اعراض از قضاوت‌

رويگردانى از قضاوت پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله، درپى‌دارنده فسق و تبهكارى:
وَ أَنِ احْكُمْ بَيْنَهُمْ بِما أَنْزَلَ اللَّهُ‌ ... فَإِنْ تَوَلَّوْا فَاعْلَمْ أَنَّما يُرِيدُ اللَّهُ أَنْ يُصِيبَهُمْ بِبَعْضِ ذُنُوبِهِمْ وَ إِنَّ كَثِيراً مِنَ النَّاسِ لَفاسِقُونَ.

۳.۳ - انحراف جنسى‌

انحرافات جنسی، عامل فسق و تبهكارى:
وَ لُوطاً آتَيْناهُ حُكْماً وَ عِلْماً وَ نَجَّيْناهُ مِنَ الْقَرْيَةِ الَّتِي كانَتْ تَعْمَلُ الْخَبائِثَ إِنَّهُمْ كانُوا قَوْمَ سَوْءٍ فاسِقِينَ.

۳.۴ - بدعت‌

رهبانیّت بدعت‌آميز در ميان مسیحیان، مايه انحراف و فسق جمع زيادى از آنان:
ثُمَّ قَفَّيْنا عَلى‌ آثارِهِمْ بِرُسُلِنا وَ قَفَّيْنا بِعِيسَى ابْنِ مَرْيَمَ وَ آتَيْناهُ الْإِنْجِيلَ وَ جَعَلْنا فِي قُلُوبِ الَّذِينَ اتَّبَعُوهُ رَأْفَةً وَ رَحْمَةً وَ رَهْبانِيَّةً ابْتَدَعُوها ما كَتَبْناها عَلَيْهِمْ‌ ... وَ كَثِيرٌ مِنْهُمْ فاسِقُونَ.

۳.۵ - تخلّف از جهاد

••• تخلّف از جهاد، عامل فسق و تبهكارى:
وَ مِنْهُمْ مَنْ يَقُولُ ائْذَنْ لِي‌ ... قُلْ أَنْفِقُوا طَوْعاً أَوْ كَرْهاً لَنْ يُتَقَبَّلَ مِنْكُمْ إِنَّكُمْ كُنْتُمْ قَوْماً فاسِقِينَ. آيات مذكور، مربوط به بعضى منافقان است كه به بهانه‌هاى مختلف از شركت در جهاد سر باز مى‌زدند.

••• ترک جهاد و مبارزه با جبّاران، مايه قرار گرفتن در زمره فاسقان:
يا قَوْمِ ادْخُلُوا الْأَرْضَ الْمُقَدَّسَةَ الَّتِي كَتَبَ اللَّهُ لَكُمْ وَ لا تَرْتَدُّوا عَلى‌ أَدْبارِكُمْ فَتَنْقَلِبُوا خاسِرِينَ‌ قالُوا يا مُوسى‌ إِنَّ فِيها قَوْماً جَبَّارِينَ وَ إِنَّا لَنْ نَدْخُلَها حَتَّى يَخْرُجُوا مِنْها فَإِنْ يَخْرُجُوا مِنْها فَإِنَّا داخِلُونَ‌ قالُوا يا مُوسى‌ إِنَّا لَنْ نَدْخُلَها أَبَداً ما دامُوا فِيها فَاذْهَبْ أَنْتَ وَ رَبُّكَ فَقاتِلا إِنَّا هاهُنا قاعِدُونَ‌ قالَ رَبِّ إِنِّي لا أَمْلِكُ إِلَّا نَفْسِي وَ أَخِي فَافْرُقْ بَيْنَنا وَ بَيْنَ الْقَوْمِ الْفاسِقِينَ.

۳.۶ - ترک امداد پیامبراسلام

یاری نکردن پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله به رغم پيمان و تعهّد براى آن، عامل فسق و تبهكارى:
وَ إِذْ أَخَذَ اللَّهُ مِيثاقَ النَّبِيِّينَ لَما آتَيْتُكُمْ مِنْ كِتابٍ وَ حِكْمَةٍ ثُمَّ جاءَكُمْ رَسُولٌ مُصَدِّقٌ لِما مَعَكُمْ لَتُؤْمِنُنَّ بِهِ وَ لَتَنْصُرُنَّهُ قالَ أَ أَقْرَرْتُمْ وَ أَخَذْتُمْ عَلى‌ ذلِكُمْ إِصْرِي قالُوا أَقْرَرْنا ... فَمَنْ تَوَلَّى بَعْدَ ذلِكَ فَأُولئِكَ هُمُ الْفاسِقُونَ. بر اساس احتمالى، مراد از «رسول» در آيه ياد شده‌ پیامبر اسلام صلی‌الله‌علیه‌وآله است.

۳.۷ - ترويج منكرات‌

ترویج فساد و زشتيها و بازداشتن مردم از نيكيها، مايه فسق و تبهكارى:
الْمُنافِقُونَ وَ الْمُنافِقاتُ بَعْضُهُمْ مِنْ بَعْضٍ يَأْمُرُونَ بِالْمُنْكَرِ وَ يَنْهَوْنَ عَنِ الْمَعْرُوفِ وَ يَقْبِضُونَ أَيْدِيَهُمْ نَسُوا اللَّهَ فَنَسِيَهُمْ إِنَّ الْمُنافِقِينَ هُمُ الْفاسِقُونَ.

۳.۸ - تضييع حقوق‌

تضییع حقوق دیگران، از عوامل فسق و تبهكارى:
وَ أَشْهِدُوا إِذا تَبايَعْتُمْ وَ لا يُضَارَّ كاتِبٌ وَ لا شَهِيدٌ وَ إِنْ تَفْعَلُوا فَإِنَّهُ فُسُوقٌ بِكُمْ‌ ....

۳.۹ - تكذيب آيات خدا

تکذیب آیات خدا، مايه فسق و تبهكارى:
۱. وَ الَّذِينَ كَذَّبُوا بِآياتِنا يَمَسُّهُمُ الْعَذابُ بِما كانُوا يَفْسُقُونَ.
۲. وَ أَدْخِلْ يَدَكَ فِي جَيْبِكَ تَخْرُجْ بَيْضاءَ مِنْ غَيْرِ سُوءٍ فِي تِسْعِ آياتٍ إِلى‌ فِرْعَوْنَ وَ قَوْمِهِ إِنَّهُمْ كانُوا قَوْماً فاسِقِينَ‌ وَ جَحَدُوا بِها وَ اسْتَيْقَنَتْها أَنْفُسُهُمْ ظُلْماً وَ عُلُوًّا ....

۳.۱۰ - تكذيب قيامت‌

تکذیب قیامت و آتش دوزخ، سبب قرار گرفتن در زمره فاسقان:
وَ أَمَّا الَّذِينَ فَسَقُوا فَمَأْواهُمُ النَّارُ كُلَّما أَرادُوا أَنْ يَخْرُجُوا مِنْها أُعِيدُوا فِيها وَ قِيلَ لَهُمْ ذُوقُوا عَذابَ النَّارِ الَّذِي كُنْتُمْ بِهِ تُكَذِّبُونَ.

۳.۱۱ - تكذيب پیامبراسلام

تکذیب رسالت محمّد صلی‌الله‌علیه‌وآله، موجب فسق مکذّبان:
وَ إِذْ أَخَذَ اللَّهُ مِيثاقَ النَّبِيِّينَ لَما آتَيْتُكُمْ مِنْ كِتابٍ وَ حِكْمَةٍ ثُمَّ جاءَكُمْ رَسُولٌ مُصَدِّقٌ لِما مَعَكُمْ لَتُؤْمِنُنَّ بِهِ وَ لَتَنْصُرُنَّهُ قالَ أَ أَقْرَرْتُمْ وَ أَخَذْتُمْ عَلى‌ ذلِكُمْ إِصْرِي قالُوا أَقْرَرْنا قالَ فَاشْهَدُوا وَ أَنَا مَعَكُمْ مِنَ الشَّاهِدِينَ‌ فَمَنْ تَوَلَّى بَعْدَ ذلِكَ فَأُولئِكَ هُمُ الْفاسِقُونَ.

۳.۱۲ - تهمت‌

تهمت و نسبت زنا به زنان عفیف، سبب فسق و تبهكارى:
وَ الَّذِينَ يَرْمُونَ الْمُحْصَناتِ ثُمَّ لَمْ يَأْتُوا بِأَرْبَعَةِ شُهَداءَ فَاجْلِدُوهُمْ‌ ... وَ أُولئِكَ هُمُ الْفاسِقُونَ.

۳.۱۳ - خودفراموشى‌

خودفراموشی، مايه فسق و تبهكارى:
وَ لا تَكُونُوا كَالَّذِينَ نَسُوا اللَّهَ فَأَنْساهُمْ أَنْفُسَهُمْ أُولئِكَ هُمُ الْفاسِقُونَ.

۳.۱۴ - دنياطلبى‌

••• دنیاطلبی و ترجيح تعلّقات مادّى بر محبّت خدا و رسول صلى‌الله‌عليه‌وآله، زمينه فسق و دورى از حق:
قُلْ إِنْ كانَ آباؤُكُمْ وَ أَبْناؤُكُمْ وَ إِخْوانُكُمْ وَ أَزْواجُكُمْ وَ عَشِيرَتُكُمْ وَ أَمْوالٌ اقْتَرَفْتُمُوها وَ تِجارَةٌ تَخْشَوْنَ كَسادَها وَ مَساكِنُ تَرْضَوْنَها أَحَبَّ إِلَيْكُمْ مِنَ اللَّهِ وَ رَسُولِهِ وَ جِهادٍ فِي سَبِيلِهِ فَتَرَبَّصُوا حَتَّى يَأْتِيَ اللَّهُ بِأَمْرِهِ وَ اللَّهُ لا يَهْدِي الْقَوْمَ الْفاسِقِينَ.

••• دلبستگی به دنیا، از عوامل تمايل انسان به فسق:
وَ يَوْمَ يُعْرَضُ الَّذِينَ كَفَرُوا عَلَى النَّارِ أَذْهَبْتُمْ طَيِّباتِكُمْ فِي حَياتِكُمُ الدُّنْيا وَ اسْتَمْتَعْتُمْ بِها ... وَ بِما كُنْتُمْ تَفْسُقُونَ.

۳.۱۵ - دوستى با كافران‌

روابط ولایی و دوستی با کافران، عامل فسق و تبهكارى:
تَرى‌ كَثِيراً مِنْهُمْ يَتَوَلَّوْنَ الَّذِينَ كَفَرُوا ... وَ لَوْ كانُوا يُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَ النَّبِيِّ وَ ما أُنْزِلَ إِلَيْهِ مَا اتَّخَذُوهُمْ أَوْلِياءَ وَ لكِنَّ كَثِيراً مِنْهُمْ فاسِقُونَ.

۳.۱۶ - رفاه‌

برخوردارى از رفاه و آسایش زندگی، زمينه فسق:
وَ إِذا أَرَدْنا أَنْ نُهْلِكَ قَرْيَةً أَمَرْنا مُتْرَفِيها فَفَسَقُوا فِيها فَحَقَّ عَلَيْهَا الْقَوْلُ فَدَمَّرْناها تَدْمِيراً.

۳.۱۷ - ضرررسانى‌

••• ضرررسانى کاتب و شاهد در معامله، موجب فسق آنان:
... وَ لا يُضَارَّ كاتِبٌ وَ لا شَهِيدٌ وَ إِنْ تَفْعَلُوا فَإِنَّهُ فُسُوقٌ‌ ....

••• ضرر رساندن به كاتب و شاهد در معاملات و مبادلات اقتصادی، موجب فسق:
... وَ لا يُضَارَّ كاتِبٌ وَ لا شَهِيدٌ وَ إِنْ تَفْعَلُوا فَإِنَّهُ فُسُوقٌ‌ ... درباره «لايضارّ» احتمال معلوم و مجهول بودن داده شد و دربردارنده دو حكم است كه باهم منافاتى ندارد و برداشتها بر اساس اين دو احتمال صورت گرفته است‌.

۳.۱۸ - عصيان‌

••• عصیان از فرمان خدا، مايه فسق و تبهكارى:
۱. وَ سْئَلْهُمْ عَنِ الْقَرْيَةِ الَّتِي كانَتْ حاضِرَةَ الْبَحْرِ إِذْ يَعْدُونَ فِي السَّبْتِ إِذْ تَأْتِيهِمْ حِيتانُهُمْ يَوْمَ سَبْتِهِمْ شُرَّعاً وَ يَوْمَ لا يَسْبِتُونَ لا تَأْتِيهِمْ كَذلِكَ نَبْلُوهُمْ بِما كانُوا يَفْسُقُونَ‌ ... وَ أَخَذْنَا الَّذِينَ ظَلَمُوا بِعَذابٍ بَئِيسٍ بِما كانُوا يَفْسُقُونَ.
۲. وَ إِذْ قُلْنا لِلْمَلائِكَةِ اسْجُدُوا لِآدَمَ فَسَجَدُوا إِلَّا إِبْلِيسَ كانَ مِنَ الْجِنِّ فَفَسَقَ عَنْ أَمْرِ رَبِّهِ‌ ....

••• تمرّد از فرمان رهبران الهی، زمينه فسق و تبهكارى:
يا قَوْمِ ادْخُلُوا الْأَرْضَ الْمُقَدَّسَةَ الَّتِي كَتَبَ اللَّهُ لَكُمْ وَ لا تَرْتَدُّوا عَلى‌ أَدْبارِكُمْ فَتَنْقَلِبُوا خاسِرِينَ‌ قالُوا يا مُوسى‌ إِنَّ فِيها قَوْماً جَبَّارِينَ وَ إِنَّا لَنْ نَدْخُلَها حَتَّى يَخْرُجُوا مِنْها فَإِنْ يَخْرُجُوا مِنْها فَإِنَّا داخِلُونَ‌ قالُوا يا مُوسى‌ إِنَّا لَنْ نَدْخُلَها أَبَداً ما دامُوا فِيها فَاذْهَبْ أَنْتَ وَ رَبُّكَ فَقاتِلا إِنَّا هاهُنا قاعِدُونَ‌ قالَ رَبِّ إِنِّي لا أَمْلِكُ إِلَّا نَفْسِي وَ أَخِي فَافْرُقْ بَيْنَنا وَ بَيْنَ الْقَوْمِ الْفاسِقِينَ.

۳.۱۹ - عهدشكنى‌

پیمان‌شکنی، مايه فسق و تبهكارى:
۱. إِنَّ اللَّهَ لا يَسْتَحْيِي أَنْ يَضْرِبَ مَثَلًا ما بَعُوضَةً فَما فَوْقَها فَأَمَّا الَّذِينَ آمَنُوا فَيَعْلَمُونَ أَنَّهُ الْحَقُّ مِنْ رَبِّهِمْ وَ أَمَّا الَّذِينَ كَفَرُوا فَيَقُولُونَ ما ذا أَرادَ اللَّهُ بِهذا مَثَلًا يُضِلُّ بِهِ كَثِيراً وَ يَهْدِي بِهِ كَثِيراً وَ ما يُضِلُّ بِهِ إِلَّا الْفاسِقِينَ‌ الَّذِينَ يَنْقُضُونَ عَهْدَ اللَّهِ مِنْ بَعْدِ مِيثاقِهِ وَ يَقْطَعُونَ ما أَمَرَ اللَّهُ بِهِ أَنْ يُوصَلَ وَ يُفْسِدُونَ فِي الْأَرْضِ أُولئِكَ هُمُ الْخاسِرُونَ.
۲. وَ لَقَدْ أَنْزَلْنا إِلَيْكَ آياتٍ بَيِّناتٍ وَ ما يَكْفُرُ بِها إِلَّا الْفاسِقُونَ‌ أَ وَ كُلَّما عاهَدُوا عَهْداً نَبَذَهُ فَرِيقٌ مِنْهُمْ بَلْ أَكْثَرُهُمْ لا يُؤْمِنُونَ.
۳. وَ إِذْ أَخَذَ اللَّهُ مِيثاقَ النَّبِيِّينَ لَما آتَيْتُكُمْ مِنْ كِتابٍ وَ حِكْمَةٍ ثُمَّ جاءَكُمْ رَسُولٌ مُصَدِّقٌ لِما مَعَكُمْ لَتُؤْمِنُنَّ بِهِ وَ لَتَنْصُرُنَّهُ قالَ أَ أَقْرَرْتُمْ وَ أَخَذْتُمْ عَلى‌ ذلِكُمْ إِصْرِي قالُوا أَقْرَرْنا قالَ فَاشْهَدُوا وَ أَنَا مَعَكُمْ مِنَ الشَّاهِدِينَ‌ فَمَنْ تَوَلَّى بَعْدَ ذلِكَ فَأُولئِكَ هُمُ الْفاسِقُونَ.
۴. وَ ما وَجَدْنا لِأَكْثَرِهِمْ مِنْ عَهْدٍ وَ إِنْ وَجَدْنا أَكْثَرَهُمْ لَفاسِقِينَ.
۵. كَيْفَ وَ إِنْ يَظْهَرُوا عَلَيْكُمْ لا يَرْقُبُوا فِيكُمْ إِلًّا وَ لا ذِمَّةً يُرْضُونَكُمْ بِأَفْواهِهِمْ وَ تَأْبى‌ قُلُوبُهُمْ وَ أَكْثَرُهُمْ فاسِقُونَ.

۳.۲۰ - فراموشى خدا

فراموشی خدا، مايه فسق و انحراف از حق:
۱. الْنافِقُونَ وَ الْمُنافِقاتُ بَعْضُهُمْ مِنْ بَعْضٍ‌ ...نَسُوا اللَّهَ فَنَسِيَهُمْ إِنَّ الْمُنافِقِينَ هُمُ الْفاسِقُونَ.
۲. وَ لا تَكُونُوا كَالَّذِينَ نَسُوا اللَّهَ فَأَنْساهُمْ أَنْفُسَهُمْ‌ أُولئِكَ هُمُ الْفاسِقُونَ.

۳.۲۱ - قذف‌

قذف و نسبت زنا به زنان عفيف، سبب فسق و تبهكارى:
وَ الَّذِينَ يَرْمُونَ الْمُحْصَناتِ ثُمَّ لَمْ يَأْتُوا بِأَرْبَعَةِ شُهَداءَ فَاجْلِدُوهُمْ‌ ... وَ أُولئِكَ هُمُ الْفاسِقُونَ.

۳.۲۲ - قضاوت ناحق‌

قضاوت ناحق، موجب فسق:
وَ لْيَحْكُمْ أَهْلُ الْإِنْجِيلِ بِما أَنْزَلَ اللَّهُ فِيهِ وَ مَنْ لَمْ يَحْكُمْ بِما أَنْزَلَ اللَّهُ فَأُولئِكَ هُمُ الْفاسِقُونَ.

۱.۲۰ - كفر

کفرورزی، عامل قرار گرفتن در زمره فاسقان:
۱. وَ لَقَدْ أَنْزَلْنا إِلَيْكَ آياتٍ بَيِّناتٍ وَ ما يَكْفُرُ بِها إِلَّا الْفاسِقُونَ.
۲. كُنْتُمْ خَيْرَ أُمَّةٍ أُخْرِجَتْ لِلنَّاسِ تَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَ تَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْكَرِ وَ تُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَ لَوْ آمَنَ أَهْلُ الْكِتابِ لَكانَ خَيْراً لَهُمْ مِنْهُمُ الْمُؤْمِنُونَ وَ أَكْثَرُهُمُ الْفاسِقُونَ.
۳. ... وَ مَنْ كَفَرَ بَعْدَ ذلِكَ فَأُولئِكَ هُمُ الْفاسِقُونَ. در اين آيه، منظور از «فسق» بدترين و بالاترين مرتبه‌ کفر است، لذا كفر، عامل فسق به شمار آمده و نه به عكس.

۳.۲۴ - كفران‌

كفران حاكميّت مؤمنان، برخاسته از روحيه فسق و تبهكارى:
وَعَدَ اللَّهُ الَّذِينَ آمَنُوا مِنْكُمْ وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ لَيَسْتَخْلِفَنَّهُمْ فِي الْأَرْضِ كَمَا اسْتَخْلَفَ الَّذِينَ مِنْ قَبْلِهِمْ وَ لَيُمَكِّنَنَّ لَهُمْ دِينَهُمُ الَّذِي ارْتَضى‌ لَهُمْ وَ لَيُبَدِّلَنَّهُمْ مِنْ بَعْدِ خَوْفِهِمْ أَمْناً يَعْبُدُونَنِي لا يُشْرِكُونَ بِي شَيْئاً وَ مَنْ كَفَرَ بَعْدَ ذلِكَ فَأُولئِكَ هُمُ الْفاسِقُونَ. طبق يك احتمال، مقصود از «كفر» کفران نعمت است.

۳.۲۵ - مخالفت با اسلام‌

جبهه‌گيرى در برابر اسلام و مخالفت با خدا و رسول صلى‌الله‌عليه‌وآله، عامل فسق آدمى:
ذلِكَ بِأَنَّهُمْ شَاقُّوا اللَّهَ وَ رَسُولَهُ وَ مَنْ يُشَاقِّ اللَّهَ فَإِنَّ اللَّهَ شَدِيدُ الْعِقابِ‌ ما قَطَعْتُمْ مِنْ لِينَةٍ أَوْ تَرَكْتُمُوها قائِمَةً عَلى‌ أُصُولِها فَبِإِذْنِ اللَّهِ وَ لِيُخْزِيَ الْفاسِقِينَ.


مصادیق فسق که در آیات قرآن به آن‌ها اشاره شده است عبارتند از:

۴.۱ - خوردن مردار

خوردن هرگونه مردار، عامل فسق و خروج از طاعت خدا:
حُرِّمَتْ عَلَيْكُمُ الْمَيْتَةُ ... وَ ما أُهِلَّ لِغَيْرِ اللَّهِ بِهِ وَ الْمُنْخَنِقَةُ وَ الْمَوْقُوذَةُ وَ الْمُتَرَدِّيَةُ وَ النَّطِيحَةُ وَ ما أَكَلَ السَّبُعُ إِلَّا ما ذَكَّيْتُمْ‌ ... ذلِكُمْ فِسْقٌ‌ ... مقصود از «ذلكم فسق» تناول و خوردن اينها است.

۴.۲ - خوردن از ذبيحه حرام‌

خوردن از گوشت ذبح شده، بدون نام بردن خدا، حرام و موجب فسق:
۱. حُرِّمَتْ عَلَيْكُمُ‌ ... وَ ما ذُبِحَ عَلَى النُّصُبِ‌ ... ذلِكُمْ فِسْقٌ‌ ....
۲. وَ لا تَأْكُلُوا مِمَّا لَمْ يُذْكَرِ اسْمُ اللَّهِ عَلَيْهِ وَ إِنَّهُ لَفِسْقٌ‌ ... قُلْ لا أَجِدُ فِي ما أُوحِيَ إِلَيَّ مُحَرَّماً عَلى‌ طاعِمٍ يَطْعَمُهُ إِلَّا أَنْ يَكُونَ مَيْتَةً أَوْ دَماً مَسْفُوحاً أَوْ لَحْمَ خِنزِيرٍ فَإِنَّهُ رِجْسٌ أَوْ فِسْقاً أُهِلَّ لِغَيْرِ اللَّهِ بِهِ‌ ....

۴.۳ - خوردن از گوشت قمار

استفاده از گوشت سهميه‌بندى شده به وسيله تیرهای قمار، حرام و موجب فسق:
حُرِّمَتْ عَلَيْكُمُ‌ ... وَ أَنْ تَسْتَقْسِمُوا بِالْأَزْلامِ ذلِكُمْ فِسْقٌ‌ ....

۴.۴ - خوردن خون‌

خوردن خون ريخته شده، سبب فسق:
قُلْ لا أَجِدُ فِي ما أُوحِيَ إِلَيَّ مُحَرَّماً عَلى‌ طاعِمٍ يَطْعَمُهُ إِلَّا أَنْ يَكُونَ مَيْتَةً أَوْ دَماً مَسْفُوحاً أَوْ لَحْمَ خِنزِيرٍ فَإِنَّهُ رِجْسٌ أَوْ فِسْقاً أُهِلَّ لِغَيْرِ اللَّهِ بِهِ فَمَنِ اضْطُرَّ غَيْرَ باغٍ وَ لا عادٍ فَإِنَّ رَبَّكَ غَفُورٌ رَحِيمٌ.

۴.۵ - خوردن گوشت خوک

خوردن گوشت خوک، موجب فسق:
قُلْ لا أَجِدُ فِي ما أُوحِيَ إِلَيَّ مُحَرَّماً عَلى‌ طاعِمٍ يَطْعَمُهُ إِلَّا أَنْ يَكُونَ مَيْتَةً أَوْ دَماً مَسْفُوحاً أَوْ لَحْمَ خِنزِيرٍ فَإِنَّهُ رِجْسٌ أَوْ فِسْقاً أُهِلَّ لِغَيْرِ اللَّهِ بِهِ فَمَنِ اضْطُرَّ غَيْرَ باغٍ وَ لا عادٍ فَإِنَّ رَبَّكَ غَفُورٌ رَحِيمٌ.

۴.۶ - ذكر نكردن نام خدا، هنگام ذبح‌

ذكر نكردن نام خدا بر حیوان به هنگام ذبح، مصداق فسق و خروج از طاعت خدا:
۱. وَ لا تَأْكُلُوا مِمَّا لَمْ يُذْكَرِ اسْمُ اللَّهِ عَلَيْهِ وَ إِنَّهُ لَفِسْقٌ‌ ....
۲. قُلْ لا أَجِدُ فِي ما أُوحِيَ إِلَيَّ مُحَرَّماً ... أَوْ فِسْقاً أُهِلَّ لِغَيْرِ اللَّهِ بِهِ‌ ....

۴.۷ - قمار

قمار، حرام و از مصاديق فسق:
حُرِّمَتْ عَلَيْكُمُ‌ ... وَ أَنْ تَسْتَقْسِمُوا بِالْأَزْلامِ ذلِكُمْ فِسْقٌ‌ ... «ازلام» از چيزهايى بوده كه با آن قمار مى‌كردند.


موانع فسق عبارتند از:

۵.۱ - ايمان‌

ایمان، مانع فسق و تبهكارى:
تَرى‌ كَثِيراً مِنْهُمْ يَتَوَلَّوْنَ الَّذِينَ كَفَرُوا لَبِئْسَ ما قَدَّمَتْ لَهُمْ أَنْفُسُهُمْ أَنْ سَخِطَ اللَّهُ عَلَيْهِمْ وَ فِي الْعَذابِ هُمْ خالِدُونَ‌ وَ لَوْ كانُوا يُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَ النَّبِيِّ وَ ما أُنْزِلَ إِلَيْهِ مَا اتَّخَذُوهُمْ أَوْلِياءَ وَ لكِنَّ كَثِيراً مِنْهُمْ فاسِقُونَ.

۵.۲ - تقوا

تقواپیشگی، مانع فسق و تبهكارى:
... وَ إِنْ تَفْعَلُوا فَإِنَّهُ فُسُوقٌ بِكُمْ وَ اتَّقُوا اللَّهَ‌ ....


فسق و تبهكارى، ناخوشايند و ناپسند:
... وَ لكِنَّ اللَّهَ حَبَّبَ إِلَيْكُمُ الْإِيمانَ‌ ... وَ كَرَّهَ إِلَيْكُمُ الْكُفْرَ وَ الْفُسُوقَ‌ ....

۶.۱ - نسبت فسق به مؤمنان

نسبت فسق و تبهكارى به اهل ایمان، عملى زشت و ناروا:
... وَ لا تَنابَزُوا بِالْأَلْقابِ بِئْسَ الِاسْمُ الْفُسُوقُ بَعْدَ الْإِيمانِ‌ ....


فاسقان (قرآن)


۱. فراهیدی، خلیل بن احمد، العین، ج ۵، ص ۸۲، «فسق».    
۲. ابن منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، ج ۱۰، ص ۳۰۸، «فسق».    
۳. راغب اصفهانی، حسین بن محمد، المفردات فی غریب القرآن، ص ۳۸۰، «فسق».    
۴. انبیاء/سوره۲۱، آیه۷۴.    
۵. زخرف/سوره۴۳، آیه۵۱.    
۶. زخرف/سوره۴۳، آیه۵۴.    
۷. اعراف/سوره۷، آیه۱۶۳.    
۸. مائده/سوره۵، آیه۵۹.    
۹. بقره/سوره۲، آیه۵۹.    
۱۰. اعراف/سوره۷، آیه۱۶۵.    
۱۱. اسراء/سوره۱۷، آیه۱۶.    
۱۲. عنکبوت/سوره۲۹، آیه۳۴.    
۱۳. عنکبوت/سوره۲۹، آیه۳۵.    
۱۴. مائده/سوره۵، آیه۸۰.    
۱۵. مائده/سوره۵، آیه۸۱.    
۱۶. حجرات/سوره۴۹، آیه۶.    
۱۷. توبه/سوره۹، آیه۲۴.    
۱۸. سجده/سوره۳۲، آیه۲۰.    
۱۹. منافقون/سوره۶۳، آیه۶.    
۲۰. منافقون/سوره۶۳، آیه۷.    
۲۱. احقاف/سوره۴۶، آیه۲۰.    
۲۲. حشر/سوره۵۹، آیه۵.    
۲۳. بقره/سوره۲، آیه۲۶.    
۲۴. بقره/سوره۲، آیه۲۷.    
۲۵. سجده/سوره۳۲، آیه۱۸.    
۲۶. اعراف/سوره۷، آیه۱۶۵.    
۲۷. برای توضیح بیشتر به مقاله عذاب فاسقان (قرآن) رجوع شود.
۲۸. بقره/سوره۲، آیه۵۹.    
۲۹. انعام/سوره۶، آیه۴۹.    
۳۰. اعراف/سوره۷، آیه۱۶۵.    
۳۱. اسراء/سوره۱۷، آیه۱۶.    
۳۲. عنکبوت/سوره۲۹، آیه۳۴.    
۳۳. سجده/سوره۳۲، آیه۲۰.    
۳۴. احقاف/سوره۴۶، آیه۲۰.    
۳۵. حشر/سوره۵۹، آیه۵.    
۳۶. مائده/سوره۵، آیه۵۹.    
۳۷. آلوسی، شهاب الدین، روح المعانی، ج ۳، ص ۳۴۰.    
۳۸. مائده/سوره۵، آیه۵۹.    
۳۹. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج ۳، ص ۳۳۰.    
۴۰. زخرف/سوره۴۳، آیه۵۱.    
۴۱. زخرف/سوره۴۳، آیه۵۴.    
۴۲. زخرف/سوره۴۳، آیه۵۵.    
۴۳. راغب اصفهانی، حسین بن محمد، المفردات فی غریب القرآن، ص ۱۷، «اسف».    
۴۴. بقره/سوره۲، آیه۲۶.    
۴۵. بقره/سوره۲، آیه۲۷.    
۴۶. بقره/سوره۲، آیه۲۶.    
۴۷. بقره/سوره۲، آیه۲۷.    
۴۸. توبه/سوره۹، آیه۷.    
۴۹. توبه/سوره۹، آیه۸.    
۵۰. ابن منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، ج ۱، ص ۱۸۶، «الل».    
۵۱. بقره/سوره۲، آیه۹۹.    
۵۲. آل‌عمران/سوره۳، آیه۱۱۰.    
۵۳. توبه/سوره۹، آیه۸۰.    
۵۴. یونس/سوره۱۰، آیه۳۳.    
۵۵. سجده/سوره۳۲، آیه۱۸.    
۵۶. احقاف/سوره۴۶، آیه۲۰.    
۵۷. بقره/سوره۲، آیه۲۶.    
۵۸. آل‌عمران/سوره۳، آیه۱۱۰.    
۵۹. توبه/سوره۹، آیه۵۳.    
۶۰. توبه/سوره۹، آیه۵۴.    
۶۱. توبه/سوره۹، آیه۹۶.    
۶۲. توبه/سوره۹، آیه۷۷.    
۶۳. توبه/سوره۹، آیه۸۰.    
۶۴. منافقون/سوره۶۳، آیه۶.    
۶۵. مائده/سوره۵، آیه۱۰۸.    
۶۶. توبه/سوره۹، آیه۲۴.    
۶۷. توبه/سوره۹، آیه۸۰.    
۶۸. صفّ/سوره۶۱، آیه۵.    
۶۹. یونس/سوره۱۰، آیه۳۲.    
۷۰. یونس/سوره۱۰، آیه۳۳.    
۷۱. منافقون/سوره۶۳، آیه۶.    
۷۲. مائده/سوره۵، آیه۲۴.    
۷۳. مائده/سوره۵، آیه۲۵.    
۷۴. نور/سوره۲۴، آیه۴.    
۷۵. نور/سوره۲۴، آیه۵.    
۷۶. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج ۷، ص ۱۹۹.    
۷۷. زمخشری، محمود بن عمر، الکشاف، ج ۳، ص ۲۱۴.    
۷۸. نور/سوره۲۴، آیه۵۵.    
۷۹. آلوسی، شهاب الدین، روح المعانی، ج ۹، ص ۳۹۵.    
۸۰. مائده/سوره۵، آیه۴۹.    
۸۱. انبیاء/سوره۲۱، آیه۷۴.    
۸۲. حدید/سوره۵۷، آیه۲۷.    
۸۳. توبه/سوره۹، آیه۴۹.    
۸۴. توبه/سوره۹، آیه۵۳.    
۸۵. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج ۵، ص ۵۶- ۵۷.    
۸۶. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج ۵، ص ۵۹.    
۸۷. مائده/سوره۵، آیه۲۱.    
۸۸. مائده/سوره۵، آیه۲۲.    
۸۹. مائده/سوره۵، آیه۲۴.    
۹۰. مائده/سوره۵، آیه۲۵.    
۹۱. آل‌عمران/سوره۳، آیه۸۱.    
۹۲. آل‌عمران/سوره۳، آیه۸۲.    
۹۳. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج ۲، ص ۷۸۴.    
۹۴. توبه/سوره۹، آیه۶۷.    
۹۵. بقره/سوره۲، آیه۲۸۲.    
۹۶. انعام/سوره۶، آیه۴۹.    
۹۷. نمل/سوره۲۷، آیه۱۲.    
۹۸. نمل/سوره۲۷، آیه۱۴.    
۹۹. سجده/سوره۳۲، آیه۲۰.    
۱۰۰. آل‌عمران/سوره۳، آیه۸۱.    
۱۰۱. آل‌عمران/سوره۳، آیه۸۲.    
۱۰۲. نور/سوره۲۴، آیه۴.    
۱۰۳. حشر/سوره۵۹، آیه۱۹.    
۱۰۴. توبه/سوره۹، آیه۲۴.    
۱۰۵. احقاف/سوره۴۶، آیه۲۰.    
۱۰۶. مائده/سوره۵، آیه۸۰.    
۱۰۷. مائده/سوره۵، آیه۸۱.    
۱۰۸. اسراء/سوره۱۷، آیه۱۶.    
۱۰۹. بقره/سوره۲، آیه۲۸۲.    
۱۱۰. بقره/سوره۲، آیه۲۸۲.    
۱۱۱. ابن عاشور، طاهر بن محمد، تفسیر التحریر و التنویر، ج ۳، ص ۱۱۷.    
۱۱۲. اعراف/سوره۷، آیه۱۶۳.    
۱۱۳. اعراف/سوره۷، آیه۱۶۵.    
۱۱۴. کهف/سوره۱۸، آیه۵۰.    
۱۱۵. مائده/سوره۵، آیه۲۱.    
۱۱۶. مائده/سوره۵، آیه۲۲.    
۱۱۷. مائده/سوره۵، آیه۲۴.    
۱۱۸. مائده/سوره۵، آیه۲۵.    
۱۱۹. بقره/سوره۲، آیه۲۶.    
۱۲۰. بقره/سوره۲، آیه۲۷.    
۱۲۱. بقره/سوره۲، آیه۹۹.    
۱۲۲. بقره/سوره۲، آیه۱۰۰.    
۱۲۳. آل‌عمران/سوره۳، آیه۸۱.    
۱۲۴. آل‌عمران/سوره۳، آیه۸۲.    
۱۲۵. اعراف/سوره۷، آیه۱۰۲.    
۱۲۶. توبه/سوره۹، آیه۸.    
۱۲۷. توبه/سوره۹، آیه۶۷.    
۱۲۸. حشر/سوره۵۹، آیه۱۹.    
۱۲۹. نور/سوره۲۴، آیه۴.    
۱۳۰. مائده/سوره۵، آیه۴۷.    
۱۳۱. بقره/سوره۲، آیه۹۹.    
۱۳۲. آل‌عمران/سوره۳، آیه۱۱۰.    
۱۳۳. نور/سوره۲۴، آیه۵۵.    
۱۳۴. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج ۷، ص ۲۳۹.    
۱۳۵. نور/سوره۲۴، آیه۵۵.    
۱۳۶. آلوسی، شهاب الدین، روح المعانی، ج ۹، ص ۳۹۵.    
۱۳۷. حشر/سوره۵۹، آیه۴.    
۱۳۸. حشر/سوره۵۹، آیه۵.    
۱۳۹. مائده/سوره۵، آیه۳.    
۱۴۰. شبر، عبدالله، تفسیر القرآن الکریم، ص ۱۳۳.    
۱۴۱. مائده/سوره۵، آیه۳.    
۱۴۲. انعام/سوره۶، آیه۱۲۱.    
۱۴۳. انعام/سوره۶، آیه۱۴۵.    
۱۴۴. مائده/سوره۵، آیه۳.    
۱۴۵. انعام/سوره۶، آیه۱۴۵.    
۱۴۶. انعام/سوره۶، آیه۱۴۵.    
۱۴۷. انعام/سوره۶، آیه۱۲۱.    
۱۴۸. انعام/سوره۶، آیه۱۴۵.    
۱۴۹. مائده/سوره۵، آیه۳.    
۱۵۰. مقدس اردبیلی، احمد، زبدة البیان فی احکام القرآن، ص ۶۲۶.    
۱۵۱. مائده/سوره۵، آیه۸۰.    
۱۵۲. مائده/سوره۵، آیه۸۱.    
۱۵۳. بقره/سوره۲، آیه۲۸۲.    
۱۵۴. حجرات/سوره۴۹، آیه۷.    
۱۵۵. حجرات/سوره۴۹، آیه۱۱.    



مرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۲۲، ص۲۳۲، برگرفته از مقاله «فسق».    


رده‌های این صفحه : فسق | موضوعات قرآنی




جعبه ابزار