فرهنگ ابجدی (کتاب)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
«فرهنگ ابجدی»، ترجمه ی کتاب
المنجد الابجدی در موضع لغت است، که توسط رضا مهیار از
زبان عربی به
فارسی ترجمه شده و خدمت شایانی برای دانشجویان و نوآموزان زبان عربی انجام داده است.
مترجم انگیزه ترجمه ی این کتاب را چنین بیان کرده است: در عصر حاضر همان گونه که در تمام زمینه‌های علمی و ادبی و اجتماعی تحولاتی پدید آمده و برای این پدیده‌ها واژه‌ها و اصطلاحات جدیدی وضع و در فرهنگ‌های
جهان ضبط و ثبت شده است، در زبان عربی نیز به همین نحو کلمات و اصطلاحات جدیدی توسط فرهنگستان‌های زبان عربی به ویژه در
مصر و
لبنان وضع گردیده که امروزه رایج شده و شناخت آنها برای نویسندگان و مترجمان معاصر ایرانی ضرورت دارد؛ زیرا این گونه لغات و اصطلاحات جدید در فرهنگنامه‌ها و لغتنامه‌های قدیمی و موجود انعکاس ندارد تا بتوان رفع نیاز نمود.در سال‌های پس از
انقلاب اسلامی که اینجانب در برخی از دانشکده‌ها و مدارس عالی کشور از قبیل دانشکده
علوم قضائی در
دانشگاه تهران و دانشکده‌های (ادبیات و علوم انسانی،
حقوق ،
اقتصاد ، علوم تربیتی و روانشناسی...)
دانشگاه شهید بهشتی و نیز مرکز دینی و عربی تربیت معلم و کانون زبان ایران و غیره عهده دار تدریس زبان و قواعد عربی بودم، همواره در برابر این پرسش دانشجویان که برای شناخت واژه‌ها و اصطلاحات جدید عربی از چه لغتنامه‌ای استفاده کنند، پاسخ قاطعی نداشتم که بتواند نظر آنها را تامین نماید، از اینرو در پی فرصتی بودم تا در حد توانائی خود یکی از فرهنگنامه‌های نوین و معاصر زبان عربی را به فارسی برگردانم. این امر موقعی میسر شد که به نسخه‌ای از فرهنگنامه ی (
المنجد الابجدی ) از انتشارات (دار المشرق
بیروت ) چاپ سال ۱۹۸۲ م دست یافتم و آن را برای ترجمه به زبان فارسی مناسب دیدم که با توفیق خداوند متعال و پیشنهاد (انتشارات اسلامی) از سال ۱۳۶۴ ش به ترجمه آن پرداخته و در سال ۱۳۶۸ همزمان با خجسته روز
مبعث حضرت رسول اکرم صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم به پایان رسانیدم و آن را به روان پاک پدرم استاد شیخ
حسن مدرس مهیار که سالیان عمر خود را در جوار
آستان مقدس حسینی علیه‌السّلام در
کربلا به پایان رسانید، اهداء می‌گردد.
کتاب که در یک جلد حاوی پیش گفتاری از مترجم و کلام ناشر و متن منتشر شده است. متن کتاب در ۲۸ حرف (باب) به تعداد حروف الفبای عربی تنظیم شده است. کتاب طبق شیوه ی جدید فرهنگ نویسی، بر اساس ظاهر کلمه با حروف اصلی و زائد دسته بندی می‌شود (به تقلید از فرهنگ‌های
انگلیسی و فارسی). در ترتیب لغات ابتدا ملاک حرف اول و بعد حرف دوم و سوم می‌باشد و رجوع به ریشه ی لغات نشده است. مثلا لغات (اشقی، اشکی، اشل، اشمار، اشهر، اصاب، اصبح، اصحی) کنار هم قرار دارند، هر چند از یک ریشه نیستند و لغات (ناصر و منصور و انتصر و ینصر) با وجود ریشه مشترک، دور از هم هستند. در برخی از موارد بعد از لغت، ریشه آن را در گیومه ذکر شده است. لازم به ذکر است که این نوع از فرهنگها برای کسانی که با قواعد عربی آشنایی کافی ندارند، تالیف شده است.
مولف کتاب خود را با پیش گفتار و با دو بیت شعر از نظامی شروع می‌کند، سپس در جایگاه زبان عربی و آموختن آن چنین بیان می‌کند که در قانون اساسی از آن به عنوان زبان دوم ایران یاد شده است.
زبان عربی، زبان اول
جهان اسلام و زبان دین و
قرآن است که رابط پیوندهای اجتماعی میان همه ی مسلمانان جهان بویژه در ایران می‌باشد. همچنین در آمیختگی زبان فارسی با عربی در نثر و نظم باعث شده که بدون دانستن زبان عربی نمی‌توان به ترجمه ی واژگان عربیی که در متون فارسی وارد شده، دست یافت، سپس وارد کلامی از ناشر شده است.
وی در ادامه به متن کتاب می‌پردازد که به ترجمه ی واژگانی که با حرف الف شروع شده می‌پردازد. وی به ترتیب حروف الفباء (از الف تا یاء) لغات عربی را به فارسی ترجمه کرده و کتاب را به اتمام می‌رساند.
نرم افزار جامع الاحادیث، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
