فتح بن خاقان
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
ابومحمد فتح بن خاقان ترکی (م
۲۴۷ق)، معروف به ابن خاقان، از شاهزادگان ایرانی و در شمار ادیبان و شاعران برجسته زمان خود بود که به دربار
خلفای عباسی راه یافت.
[ویرایش]
ابومحمد فتح بن خاقان بن احمد بن غرطوج ترکی بغدادی، معروف به ابن خاقان، گفته شده که در اصل از شاهزادگان
ایرانی بود
و در شمار ادیبان و شاعران برجسته زمان خویش محسوب می‌شد،
ولی ظاهراً آن‌گونه که از نسب او برمی‌آید، از ترکانی است که وارد ایران شده و سپس به دربار خلفای عباسی راه یافتند.
ابن ندیم وی را فردی بسیار با ذکاوت، دارای هوشی سرشار و ادیبی صاحب نام معرفی کرده و گفته که منزل وی پایگاه فصحای عرب و دانشمندان
کوفه و
بصره بود. وی آن‌قدر به کتاب و کتابخوانی علاقه داشت که به هنگام دستشویی رفتن نیز از مطالعه دست برنمی‌داشت.
به علاوه، از ذوق شعری نیز برخوردار بوده و اشعاری را نیز سروده که
یحیی بن حکیم اسلمی برخی از آنها را روایت کرده است.
[ویرایش]
کسانی چون
مبرّد و
احمد بن یزید مؤدب از وی حکایت کرده و مطالبی را نقل کرده‌اند.
وی علاوه بر فعالیت‌های علمی، از مشاغل اجرایی و سیاسی نیز به دور نبوده است. در آغاز به دربار
معتصم (خلافت
۲۱۸-
۲۲۷ق) و
واثق بالله عباسی (خلافت ۲۲۷-
۲۳۲ق) راه یافت و به ایشان خدمت می‌کرد.
پس از آن به دستگاه خلافت
متوکل عباسی (خلافت ۲۳۲-
۲۴۷ق) پیوست و آن‌چنان مورد جذب و حمایت او قرار گرفت که حتی بر همه بستگان و فرزندان خویش مقدم می‌داشت و برادر خطاب می‌کرد.
وی به‌عنوان وزیر متوکل در خدمت دستگاه حکومت بود
و مدتی نیز امارت
شام را بر‌عهده داشت.
[ویرایش]
او دارای آثار و تالیفاتی نیز بوده که از آن جمله است: البستان که این کتاب را
محمد بن عبدربه، ملقب به راس البغل برای ابن خاقان نگاشت الروضة و الزهر الصید و الجارح و اختلاف الملوک.
[ویرایش]
سرانجام او و متوکل عباسی در سال ۲۴۷ق در یک شب و با هم به قتل رسیدند.
[ویرایش]
[ویرایش]
• پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلامی، ج۱، ص۶۰۳، برگرفته از مقاله «فتح ترکی».
