فاکهة ابن السبیل (کتاب)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
«فاکهة ابن السبیل»
اثر شیخ راشد بن عمیر بن ثانی نگاشته‌ای طبی است که حاصل تجربیات پزشک کارکرده‌ای را در خود جای داده است.
شیوه طرح مباحث نیز جذاب بوده و خواننده را خسته نمی‌کند. نویسنده انگیزه اش را از نگارش این اثر تالیف کتابی جامع و در عین حال مختصر در
علم طب دانسته است. او بر این باور است که کتاب‌های بسیاری در دانش
طب به رشته تحریر درآمده است ولی بسیاری از آنها در عین تفصیل و اطناب، بخش‌هایی از مباحث مهم
درمان و
علاج بیماری‌ها را ذکر نکرده‌اند.
کتاب مشتمل بر دو جزء و ۱۹۰ باب تدوین یافته است. جزء اول کتاب مشتمل بر ۵۶ باب و در جزء دوم نیز باقی ابواب کتاب آمده است.
این اثر بیشتر مباحث عملی را دربرگرفته تا مباحث نظری را و از آنجا که مؤلف نیز خود پزشک معالج است تا مدرس و استاد مدارس از این رو در این اثر کمتر نقل قولی به
چشم می‌خورد و یا کمتر مؤلف درصدد نفی و اثبات اقوال و گفته‌های دیگران برمی آید. البته وی در این اثر به گفته‌های پزشکان مشهوری هم
استناد می‌کند، کسانی همانند
جالینوس ،
بقراط ،
ابوسلیمان حطانی ،
جاحظ ،
افلاطون ،
بطلمیوس و خصوصیت دیگر این اثر نقل روایاتی طبی در بسیاری از مباحث است.
مؤلف در این اثر از مبحث خلقت
انسان و شگفتی‌های
آفرینش بدن انسان مطالب را آغاز نموده و پس از ذکر پاره‌ای از صفات پسندیده و ناپسند اخلاقی انسان، وارد مباحث اصلی
طب شده است. در ابتدا و به صورت مقدمه از
اصل و اساس دانش طب سخن می‌گوید و در ادامه، کلیات را مطرح می‌کند.
پس از این مباحث، مؤلف به ذکر بیماری‌ها می‌پردازد و در هر باب یک بیماری را مطرح می‌سازد و اسباب، علامات، گونه‌ها و درمان آن را بیان می‌کند. این بخش که بیشترین حجم کتاب را به خود اختصاص داده (باب ۱۴ تا باب ۱۷۲) از بیماری‌های سر و مو شروع شده و با شکستگی
استخوان پایان می‌پذیرد.
در انتهای کتاب نیز مباحثی پیرامون برخی مرهم‌ها، روغن‌ها، شیاف‌ها، ادویه‌ها و مانند آن ذکر شده است.
فهرست مطالب هر یک از مجلدات کتاب در انتهای همان جلد ذکر شده است. پاورقی‌های اندک کتاب به
اختلاف نسخ اشاره دارد.
نرم افزار جامع طب، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
