عُیون (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
عُیون:
(الْأَرْضَ عُيُونًا) عُیون: جمع
عين به معناى «چشمه» است.
آیه مى‌گويد:
«و
زمین را شكافتيم و چشمه‌هاى زيادى از آن بيرون فرستاديم...»
اين آيه به سرگذشت قوم سركش
نوح اشاره مى‌كند، قومى كه پيامبر خود را تكذيب كردند و گفتند او مرد ديوانه‌اى است.
خداوند براثر نافرمانى اين قوم نه تنها از
آسمان آب زيادى فرو ريخت كه از زمين هم
آب جوشيد و اين دو آب به اندازه‌اى كه مقدر بود با هم در آميختند و سراسر زمين را فرا گرفتند و پس از سر برآوردن چشمه‌ها از زمين، دريايى عظيم و طوفانى تشكيل شد.
ولى در ميان آن طوفان عظيم و سرتاسرى كه همه چيز را در كام خود فرو برده بود، فرمان نجات نوح و يارانش از سوى خداوند بزرگ صادر شد.
به موردی از کاربرد
عُیون در
قرآن، اشاره می‌شود:
(وَ فَجَّرْنَا الْأَرْضَ عُيُونًا فَالْتَقَى الْمَاء عَلَى أَمْرٍ قَدْ قُدِرَ) (و زمين را شكافتيم و چشمه‌هاى زيادى بيرون فرستاديم و اين دو آب براى هدفى كه مقدّر شده بود درآميختند و درياى وحشتناكى تشكيل شد!)
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید:
(وَ فَجَّرْنَا الْأَرْضَ عُيُوناً فَالْتَقَى الْماءُ عَلى أَمْرٍ قَدْ قُدِرَ) در مجمع البيان مى‌گويد: كلمه تفجير به معناى شكافتن است، و تفجير زمين به اين معنا است كه زمين را بشكافند تا آب از آن بجوشد. كلمه
عيون جمع
عين است و
عين، آن آبى را گويند كه از زمين بجوشد و مانند چشم جانداران بچرخد (و به همين مناسبت اين كلمه در
لغت هم به معناى چشم است و هم چشمه).
معناى جمله اين است كه: ما زمين را چشمه‌هاى شكافته شده كرديم كه از تمامى شكاف‌هايش آب جوشيدن گرفت
(فَالْتَقَى الْماءُ) در نتيجه آب آسمان و آب زمين به هم متصل شدند و در به كرسى نشاندن امرى كه تقدير شده بود دست به دست هم دادند، يعنى به همان مقدارى كه خدا خواسته بود بدون كم و زياد و بدون تندى و كندى اين معاضدت را انجام دادند. بنابراين، كلمه ماء اسم جنسى است كه در اين‌جا آب آسمان و آب زمين از آن اراده شده و به همين جهت نفرمود: ماءان- دو آب و مراد از امرى كه مقدر شده بود آن صفتى است كه خدا براى طوفان مقدر كرده بود.
• شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر
لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «
عُیون»، ج۳، ص۲۸۶.
