عُمی (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
عُمْی:
(وَ نَحْشُرُهُمْ یَوْمَ الْقیامَةِ عَلی وُجوهِهِمْ عُمْیاً وَ بُکْماً وَ صُمًّا) عُمْی: به ضم عین و سکون میم افعل وصفی است. مفرد آن
«اعمی» به معنی «نابینا» است.
این
آیه درباره
کیفر گمراهان است، می‌فرماید:
«... ما آن‌ها را در
روز قیامت بر صورت‌هایشان
محشور می‌کنیم در حالی که نابینا و
گنگ و کرند...»
(عُمْیاً وَ بُکْماً وَ صُمًّا) مفاد آیه از این قرار است: به جای این که آن‌ها مستقیم و ایستاده راه بروند
فرشتگان عذاب آنان را به صورت‌هایشان بر زمین می‌کشند. بعضی نیز این احتمال را داده‌اند که این
گنهکاران چون در آنجا قادر به راه رفتن نیستند همچون خزندگان بر صورت و سینه می‌خزند و با حالی دردناک و ذلت‌بار پیش می‌روند و نیز آن‌ها در حالی که نابینا و لال و کر هستند به آن دادگاه بزرگ وارد می‌شوند.
در این جا این سؤال پیش می‌آید و از آیات دیگر قرآن استفاده می‌شود که
مجرمان و
دوزخیان هم می‌بینند، هم می‌شنوند و هم سخن می‌گویند،
چگونه آیه فوق می‌گوید آن‌ها کور و لال و کرند؟!
مفسران در پاسخ این سؤال تفسیرهای متعددی ذکر کرده‌اند که بهتر از همه دو تفسیر زیر است:
۱-مواقف و مراحل قیامت مختلف است، در بعضی از مراحل و مواقف، آن‌ها لال و کر و نابینا هستند و این خود یک نوع مجازات برای آن‌هاست (چرا که این نعمت‌های بزرگ را در دنیا مورد بهره‌برداری صحیح قرار ندادند) ولی در مراحل دیگری چشمشان بینا و گوششان شنوا و زبانشان باز می‌شود تا صحنه‌های
عذاب را ببینند و سرزنش‌های سرزنش‌کنندگان را بشنوند و به ناله و فریاد و اظهار
ضعف بپردازند که این خود نوع دیگری از مجازات برای آن‌هاست.
۲-مجرمان از دیدن آنچه مایه
سرور است و از شنیدن آنچه مایه نشاط و از گفتن آنچه موجب
نجات می‌باشد محرومند و به عکس آنچه مایه
زجر و ناراحتی است می‌بینند و می‌شنوند و می‌گویند.
به موردی از کاربرد
عُمْی در
قرآن، اشاره می‌شود:
(وَ مَن یَهْدِ اللّهُ فَهُوَ الْمُهْتَدِ وَ مَن یُضْلِلْ فَلَن تَجِدَ لَهُمْ اَوْلیاء مِن دونِهِ وَ نَحْشُرُهُمْ یَوْمَ الْقیامَةِ عَلَی وُجوهِهِمْ عُمْیًا وَ بُکْمًا وَ صُمًّا مّاْواهُمْ جَهَنَّمُ کُلَّما خَبَتْ زِدْناهُمْ سَعیرًا) (هر کس را
خدا هدایت کند، هدایت یافته واقعی اوست و کسانی را که به سبب اعمالشان گمراه سازد، سرپرستانی هدایت کننده غیر خدا برای آن‌ها نخواهی یافت و روز قیامت، آن‌ها را بر صورت‌هایشان محشور می‌کنیم، در حالی که نابینا و گنگ و کرند؛ جایگاهشان
دوزخ است؛ هر زمان آتش آن فرو نشیند، شعله سوزانی بر آنان می‌افزاییم!)
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید:
کلمه عمی و بکم و صم جمع اعمی و ابکم و اصم، به معنای کوران و لالان و کران است.
• شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «عُمْی»، ج۳، ص۲۵۳-۲۵۴.
