عُقَد (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
عُقَد:
(نفاثات فی الْعُقَدِ) عُقَد: جمع
«عقده» به معنی «گره» است.
مقصود از
آیه مورد بحث، زنان ساحره‌ای است که اورادی را می‌خواندند و در گره‌هایی می‌دمیدند و به این وسیله
سحر می‌کردند. آیه می‌گوید:
«(بگو پناه می‌برم) از
شرّ آن‌ها که در گره‌ها می‌دمند (و هر تصمیمی را سُست می‌کنند).»
(نفاثات فی الْعُقَدِ) بعضی از
مفسران، «
نفّاثات» را به معنی «زنان ساحره» تفسیر کرده‌اند، ولی جمعی آن را اشاره به
زنان وسوسه‌گر می‌دانند که پی‌درپی در گوش
مردان، مخصوصا
همسران خود، مطالبی را فرو می‌خوانند تا
عزم آهنین آن‌ها را در انجام کارهای مثبت سست کنند.
فخر رازی می‌گوید زنان به خاطر نفوذ محبت‌هایشان در قلوب رجال، در آنان تصرف می‌کنند.
این معنی در عصر و زمان ما از هر وقت ظاهرتر است، زیرا یکی از مهم‌ترین وسایل نفوذ جاسوس‌ها در سیاست‌مداران جهان استفاده از زنان جاسوسه است که با این
(نفّاثات فی الْعُقَدِ) قفل‌های صندوق‌های
اسرار را می‌گشایند و از مرموزترین مسائل با خبر می‌شوند و آن را در اختیار
دشمن قرار می‌دهند.
به موردی از کاربرد
عُقَد در
قرآن، اشاره می‌شود:
(وَ مِن شَرِّ النَّفّاثاتِ فی الْعُقَدِ) (و از
شرّ آن‌ها که با
افسون و سحر در گره‌ها می‌دمند.)
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید:
(وَ مِنْ شَرِّ النَّفّاثاتِ فی الْعُقَدِ) یعنی و از
شر زنان جادوگر ساحر، که در عقده‌ها و گره‌ها علیه مسحور می‌دمند و به این وسیله
مسحور را جادو می‌کنند و اگر از میان جادوگران، خصوص زنان را نام برد، برای این بود که سحر و جادوگری در بین زنان بیش‌تر است تا مردان.
ولی بعضی از مفسرین گفته‌اند: آیه مورد بحث نظری به سحر ندارد، بلکه مرادش از
دمندگان در گره‌ها، آن زنانی است که با تسویلات خود تصمیم‌های شوهران را از ایشان می‌گیرند و رای شوهران را متمایل به آن جانبی می‌کنند که خودشان
صلاح می‌دانند و دوست دارند، پس مراد از کلمه عقد -که جمع عقده است- رای و مراد از
نفث در عقد به طور کنایه سست کردن تصمیم شوهر است. ولی این معنایی به دور از
ذهن است.
• شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «عُقَد»، ج۳، ص۲۰۹-۲۱۰.
