عمرو بن کرکره
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
ابومالک عمرو بن کرکره نمیری (م اواخر
قرن دوم یا اوایل قرن سوم هجری)، از لغت‌شناسان و عالمان به لغت در
بصره بود.
ابومالک عمرو بن کرکره نمیری اعرابی، از اعراب اهل بصره و از موالی
قبیله بنی سعد به‌شمار می‌رفت. وی که ظاهراً پدرش را از دست داده بود، تحت سرپرستی
ابوالبیداء اسعد بن عصمه ریاحی، پدرخوانده خویش که از اعراب بادیه بود و در بصره می‌زیست و به کودکان تعلیم می‌داد، قرار داشت، لذا او را گزارشگر ابوالبیداء خوانده‌اند. ابومالک در بادیه‌های اطراف بصره به تعلیم و آموزش مردم اشتغال داشت، اما درآمد و کسب وی در شهر صورت می‌گرفت. وی لغت‌شناس بود و به نوشته
ابوعمرو جاحظ، از نیکان روزگار به‌شمار می‌رفت. در عین‌حال، معتقد بود که توانگران نزد خداوند عزیزتر از تهیدستان‌اند و
فرعون نزد خداوند مقرب‌تر از
حضرت موسی (علیه‌السّلام) است. نیز درباره‌اش آورده‌اند که وی چیزهای گرم و سوزان را که خوردنش غیر ممکن بود، می‌خورد و هیچ آسیبی نمی‌دید.
به هر حال شهرت ابومالک از لغت‌شناسی اوست.
یاقوت حموی در زمینه مقایسه وی با دیگر لغت‌شناسان می‌گوید: اصمعی ثلث لغت عرب را در حفظ داشت و بر آنها مسلط بود و ابوعبیده بر نصف آن، و ابوزید بر دو ثلث لغت مسلط بود، اما ابومالک همه لغات عرب را در حفظ داشت و در مقابل هر پرسش پاسخی داشت،
از این رو اقوال و آرای وی در لغت، مورد استناد و تکیه لغت‌دانان بزرگی چون
ازهری قرار گرفته است
و افرادی چون
ابوزید سعید بن اوس انصاری (م ۲۱۵ق)،
ابوعبیده معمر بن مثنی (م ۲۰۹ق) و
ابوسعید عبدالملک بن قریب اصمعی (م۲۱۲ق) از ابومالک دانش لغت را فراگرفتند.
ابومالک دارای آثار و تالیفاتی بود که عبارت‌اند از: خلق الانسان، کتاب الخیل
و النوادر.
تاریخ دقیق وفات وی معلوم نیست، اما به استناد وفات شاگردانش که در اوایل قرن سوم رخ داده، می‌توان درگذشت او را اواخر قرن دوم یا اوایل قرن سوم تخمین زد.
• پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلامی، ج۱، ص۵۸۶-۵۸۷، برگرفته از مقاله «عمرو نمیری».
