عزاداری صحابه برای صحابه
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
عزاداری یکی از مراسمات اسلامی برای بزرگداشت یاد افراد سرشناس دینی است که از صدر
اسلام رایج بوده است. این مقاله به بررسی عزاداری
صحابه برای صحابه می‌پردازد.
روایاتی در منابع
اهل‌سنت وجود دارد مبنی بر اینکه
عائشه برای
ابوبکر مراسم
نوحه‌خوانی برپا کرده است. در ادامه برخی از این روایات ذکر می‌شود.
ابن‌سعد در
الطبقات این روایت را نقل می‌کند که عائشه برای ابوبکر مراسم نوحه‌خوانی بر پا کرد:
«قال اخبرنا عثمان بن عمر قال اخبرنا
یونس بن یزید عن الزهری عن سعید بن المسیب قال لما توفی ابوبکر اقامت علیه عائشة النوح فبلغ عمر فجاء فنهاهن عن النوح علی ابی بکر فابین ان ینتهین فقال لهشام بن الولید اخرج الی
ابنة ابی قحافة فعلاها بالدرة ضربات فتفرق النوائح حین سمعن ذلک؛
وقتی که ابوبکر از دنیا رفت عائشه برای او نوحه خوانی بر پا کرد! خبر به عمر رسید و آمد و ایشان را از نوحه خوانی بر ابوبکر نهی کرد! ولی دست بر نداشتند! عمر به هشام بن ولید گفت: به نزد عائشه برو و او را با شلاق بزن! و زن‌های نوحه خوان وقتی این سخنان را شنیدند پراکنده شدند!»
ابن‌حجر عسقلانی این
روایت را مطرح کرده و سند آن را صحیح می‌داند:
«وصله بن سعد فی الطبقات باسناد صحیح من طریق الزهری عن سعید بن المسیب قال لما توفی ابوبکر اقامت عائشة علیه النوح فبلغ عمر فنهاهن فابین فقال لهشام بن الولید اخرج الی بیت ابی قحافة یعنی‌ام فروة فعلاها بالدرة ضربات فتفرق النوائح حین سمعن بذلک.»
شبیه همین روایت را
سیوطی در
جامع الاحادیث نقل کرده و صحیح می‌داند:
«۱۱۶۱۲ عن سعید بن المسیَّب قَالَ: (لَمَّا مَاتَ ابوبَکْرٍ رَضِیَ اللَّهُ عَنْهُ بُکِیَ عَلَیْهِ، فَقَالَ عُمَرُ: انَّ رَسُولَ اللَّهِ قَالَ: انَّ المَیِّتَ یُعَذَّبُ بِبُکَاءِ الْحَیِّ، فَاَبَوْا الاَّ اَنْ یَبْکُوا، فَقَالَ عُمَرُ رَضِیَ اللَّهُ عَنْهُ لِهِشَامِ
ابن‌الْوَلِیدِ: قُمْ فَاَخْرِجِ النِّسَاءَ فَقَالَتْ عَائِشَةُ رَضِیَ اللَّهُ عَنْهَا: اُخْرِجُکَ، فَقَالَ عُمَرُ: ادْخُلْ فَقَدْ اَذِنْتُ لَکَ فَدَخَلَ فَقَالَتْ عَائِشَةُ: اَمُخْرِجِیَّ اَنْتَ یَا بُنَیَّ فَقَالَ: اَمَّا لَکِ، فَقَدْ اَذِنْتُ لَکِ، فَجَعَلَ یُخْرِجُهُنَّ امْرَاَةً امْرَاَةً وَهُوَ یَضْرِبُهُنَّ بِالدِّرَّةِ حَتّی خَرَجَتْ اُمُّ فَرْوَةَ وَفَرَّقَ بَیْنَهُنَّ). (
ابن‌راهویه وهو صحیح).»
وی نیز در
کنز العمال روایت را صحیح می‌داند:
«۴۲۹۱۱ عن سعید بن المسیب قال: لما مات ابوبکر بکی علیه فقال عمر: ان رسول الله (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) قال: ان المیت یعذب ببکاء الحی، فابوا الا ان یبکوا، فقال عمر لهشام بن الولید: قم فاخرج النساء! فقالت عائشة: اخرجک، فقال عمر: ادخل فقد اذنت لک! فدخل، فقالت عائشة. امخرجی انت یا بنی! فقال: اما لک، فقد اذنت لک، فجعل یخرجهن امراة امراة وهو یضربهن بالدرة حتی خرجت‌ام فروة وفرق بینهن (
ابن‌راهویه وهو صحیح).»
روایاتی در منابع
اهل‌سنت وجود دارد مبنی بر اینکه با مجوز عمر عزاداری برای
خالد بن الولید برگزار شده است. در ادامه برخی از این روایات ذکر می‌شود.
بخاری در تاریخ خویش با
سند صحیح در مورد خالد نقل می‌کند که:
«۱۶۳ حدثنا عمر بن حفص ثنا ابی ثنا الاعشی عن شقیق قال قیل لعمر ان نسوة بنی المغیرة اجتمعن فی دار خالد فقال عمر ما علیهن ان یرقن من اعینهن علی ابی سلیمان؛
به عمر خبر رسید که زنان
بنی‌مغیره در خانه خالد بن ولید جمع شده‌اند! عمر گفت اشکالی ندارد که آنها از چشمان خویش برای ابوسلیمان (خالد بن ولید) اشک بریزند!»
و
ابن‌عساکر با چندین سند ماجرا را چنین نقل می‌کند:
«قال وانا محمد بن سعد نا محمد بن عمر انا ابوبکر بن عبدالله نا
ابن‌ابی سبرة عن عبدالله بن عکرمة قال عجبا لقول الناس ان عمر بن الخطاب نهی عن النوح لقد بکی علی خالد بن الولید بالمدینة ومعه نساء بنی المغیرة سبعا یشققن الجیوب ویضربن الوجوه واطعموا الطعام تلک الایام حتی مضت ما ینهاهن عمر»
عبدالله بن عکرمه می‌گفت: تعجب می‌کنم که چگونه مردم می‌گویند عمر از نوحه‌سرایی نهی کرده است! خود عمر در
مدینه بر خالد گریست و همراه او زنان بنی مغیره هفت روز عزاداری کردند و گریبان چاک کردند و غزا دادند تا اینکه این هفت روز گذشت و عمر آنان را نهی نکرد!
«اخبرنا ابوالحسن علی بن محمد الخطیب انا محمد بن الحسن النهاوندی نا احمد بن الحسین النهاوندی نا عبدالله بن محمد بن الاشقر نا محمد بن اسماعیل البخاری نا عمر بن حفص نا ابی نا الاعمش عن شقیق قال قیل لعمر ان نسوة بنی المغیرة اجتمعن فی دار خالد فقال عمر ما علیهن ان یرقن اعینهن علی ابی سلیمان»
به عمر خبر رسید که زنان در خانه خالد جمع شده‌اند! گفت اشکالی ندارد که بر خالد گریه کنند!
«اخبرنا ابوغالب وابوعبدالله
ابنا الحسن بن البنا قالا انا ابوجعفر بن المسلمة انا ابوطاهر المخلص نا احمد بن سلیمان نا الزبیر بن بکار قال قال محمد بن سلام حدثنی
ابان بن عثمان قال لم یبق امراة من بنی المغیرة الا وضعت لمتها علی قبر خالد یقول حلقت راسها»
وقتی که خالد از دنیا رفت، هیچ زنی از بنی المغیره باقی نماند مگر اینکه موهای سر خود را تراشید و روی قبر خالد ریخت!
موسسه ولیعصر، برگرفته از مقاله «سؤالات و پاسخ‌های ویژه‌برنامه طوفان کربلا» [[رده:اصحاب پیامبر]
