• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

عبدالله ‌بن‌ احمد بامخرمه

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



ابوالطیب‌ عفیف‌الدین‌ عبدالله ‌بن‌ احمد حمیری‌ شیبانی‌ (۸۳۳ - ۹۰۳ق‌/۱۴۳۰- ۱۴۹۸م‌) از افراد مشهور خاندان بامخرمه، فقیه‌ و ادیب‌ بود.



وی‌ در روستای‌ هجرین‌ به‌ دنیا آمد و نزد مادر و داییش‌ ابوبکر باقصام‌ پرورش‌ یافت‌
[۱] بامخرمه‌، عبدالله‌ طیب، قلادة النحر، ص۱۳۲ (نک: مل، لوفگرن‌).
و همان‌جا به‌ آموزش‌ مقدمات‌ پرداخت‌. در ۸۵۳ق‌ به‌ همراه‌ خاندان‌ باعُصَیّه‌ پیاده‌ به‌ حج‌ رفت‌؛ سپس‌ برای‌ کسب‌ علم‌ آهنگ‌ عدن‌ کرد و نزد استادان‌ آن‌ دیار، تفسیر، حدیث‌، نحو و فقه‌ آموخت‌.
[۲] بامخرمه‌، عبدالله‌ طیب، قلادة النحر، ص۱۳۲-۱۳۳، (نک: مل، لوفگرن‌).
[۴] حبشی‌، عبدالله‌ محمد، مصادر الفکر العربی‌ الاسلامی‌ فی‌ الیمن‌، ج۱، ص۲۰۷، صنعا، مرکز الدراسات‌ الیمنیه‌.
عبدالله‌ با وجود فقر و تنگدستی‌، در طلب‌ علم‌ بسیار سخت‌کوش‌ بود. استادش‌ باشکیل‌ که‌ وی‌ را صادق، صریح‌ و پای‌بند به‌ علم‌ و دانش‌ یافت‌، دختر خود را به‌ ازدواج‌ او درآورد.
[۵] بامخرمه‌، عبدالله‌ طیب، قلادة النحر ، ص۱۳۳ (نک: مل، لوفگرن‌).
بامخرمه‌ به‌ زودی‌ در علوم‌ فقه‌، اصول‌، فرائض‌، و جز آن‌ دستی‌ توانا یافت‌، چندان‌که‌ مردم‌، در مسائل‌ مختلف‌ خود، بیشتر به‌ وی‌ مراجعه‌ می‌کردند. دانش‌ گسترده‌ و صراحت‌ لهجه وی‌ در بیان‌ حق‌، هیبتی‌ درخور احترام‌ در وی‌ پدید آورد.


بامخرمه‌ که‌ سخت‌ مورد علاقه‌ و احترام‌ علی‌ بن‌ طاهر، سرسلسله طاهریان‌ یمن‌ بود، به‌ خواهش‌ وی‌ منصب‌ قضای‌ عدن‌ را با قید شروطی‌ پذیرفت‌. در مدت‌ تصدی‌ امر قضا، اقامه حق‌ و ترویج‌ شرع‌ مقدس‌ را سرلوحه اعمال‌ خویش‌ قرار داد.


او که‌ نتوانست‌ بیش‌ از چند ماه‌ در این‌ منصب‌ باقی‌ بماند، به‌ ناچار از راه‌ دریا به‌ شِحر گریخت‌ و سپس‌ به‌ موطن‌ خویش‌ هجرین‌ پناه‌ برد. سرانجام‌، علی‌ بن‌ طاهر که‌ وضع‌ را چنین‌ دید، عذر او را پذیرفت‌ و با احترام‌ به‌ عدن‌ بازش‌ گرداند.
[۱۴] حبشی‌، عبدالله‌ محمد، مصادر الفکر العربی‌ الاسلامی‌ فی‌ الیمن‌، ج۱، ص۲۰۷، صنعا، مرکز الدراسات‌ الیمنیه‌.
[۱۶] بامخرمه‌، عبدالله‌ طیب، قلادة النحر، ص۱۳۳ (نک: مل، لوفگرن‌).
از آن‌ پس‌، جز به‌ کار علم‌ نپرداخت‌ و حتی‌ در ۶۴ سالگی‌ نامه‌ای‌ به‌ سخاوی‌ در مکه‌ فرستاد و موفق‌ به‌ دریافت‌ «اجازه‌» از وی‌ گردید.


از شاگردان‌ وی‌ می‌توان‌ به‌ عمر بن‌ احمد باکثیر، عمر بن‌ عبدالرحمان‌ باعلوی‌ حضرمی‌ و جز آنان‌ اشاره‌ کرد.
[۲۰] بامخرمه‌، عبدالله‌ طیب، قلادة النحر، ص۱۳۳-۱۳۴ (نک: مل، لوفگرن‌).


۴.۱ - آثار

بامخرمه‌ در موضوعات‌ گوناگون‌ صاحب‌ آثاری‌ است‌، از آن‌ جمله‌ است‌: الفتاوی‌، که‌ نسخه‌ای‌ از آن‌ در تریم‌ به‌ شماره ۸۷۵ نگاهداری‌ می‌شود؛ امنیةالطامع‌، خلاصه شرح‌ منظومه ابن‌ هائم‌ (یاسمینیه‌) در جبر و مقابله‌؛ شرحی‌ بر ملحه حریری‌؛ نقدی‌ بر جامع‌المختصرات‌ نسایی‌؛ نقدی‌ بر الفیه ابن‌ مالک‌؛ و نیز رسالاتی‌ در علم‌ هیأت‌
[۲۳] «علماء حضرموت‌»، المنهاج، ج۱، ص۸۴ ‌ (نک: مل، المنهاج‌).



عفیف‌الدین‌ در عدن‌ درگذشت‌ و نزدیک‌ آرامگاه‌ استادش‌ باشکیل‌ به‌ خاک‌ سپرده‌ شد.
[۲۴] بامخرمه‌، عبدالله‌ طیب، قلادة النحر، ص۱۳۴- ۱۳۵ (نک: مل، لوفگرن‌).



۱. بامخرمه‌، عبدالله‌ طیب، قلادة النحر، ص۱۳۲ (نک: مل، لوفگرن‌).
۲. بامخرمه‌، عبدالله‌ طیب، قلادة النحر، ص۱۳۲-۱۳۳، (نک: مل، لوفگرن‌).
۳. عیدروس‌، عبدالقادر،النور السافر، ج۱، ص۳۰-۳۱، بیروت‌، ۱۴۰۵ق‌/۱۹۸۵م‌.    
۴. حبشی‌، عبدالله‌ محمد، مصادر الفکر العربی‌ الاسلامی‌ فی‌ الیمن‌، ج۱، ص۲۰۷، صنعا، مرکز الدراسات‌ الیمنیه‌.
۵. بامخرمه‌، عبدالله‌ طیب، قلادة النحر ، ص۱۳۳ (نک: مل، لوفگرن‌).
۶. عیدروس‌، عبدالقادر، النور السافر، ج۱، ص۳۱، بیروت‌، ۱۴۰۵ق‌/۱۹۸۵م‌.    
۷. سخاوی‌، محمد، الضوء اللامع‌، ج۵، ص۸، قاهره‌، ۱۳۵۴ق‌.    
۸. بریهی‌، عبدالوهاب‌، طبقات‌ صلحاءالیمن‌، به‌ کوشش‌ عبدالله‌ محمد حبشی‌، ج۱، ص۳۳۷، بیروت‌ / صنعا، ۱۴۰۳ق‌/ ۱۹۸۳م‌.    
۹. عیدروس‌، عبدالقادر، النور السافر، ج۱، ص۳۱، بیروت‌، ۱۴۰۵ق‌/۱۹۸۵م‌.    
۱۰. سخاوی‌، محمد، الضوء اللامع‌، ج۵، ص۹، قاهره‌، ۱۳۵۴ق‌.    
۱۱. بریهی‌، عبدالوهاب‌، طبقات‌ صلحاءالیمن‌، به‌ کوشش‌ عبدالله‌ محمد حبشی‌، ج۱، ص۳۳۶، بیروت‌ / صنعا، ۱۴۰۳ق‌/ ۱۹۸۳م‌.    
۱۲. عیدروس‌، عبدالقادر، النور السافر، ج۱، ص۳۱، بیروت‌، ۱۴۰۵ق‌/۱۹۸۵م‌.    
۱۳. عیدروس‌، عبدالقادر، النور السافر، ج۱، ص۳۱، بیروت‌، ۱۴۰۵ق‌/۱۹۸۵م‌.    
۱۴. حبشی‌، عبدالله‌ محمد، مصادر الفکر العربی‌ الاسلامی‌ فی‌ الیمن‌، ج۱، ص۲۰۷، صنعا، مرکز الدراسات‌ الیمنیه‌.
۱۵. سخاوی‌، محمد، الضوء اللامع‌، ج۵، ص۹، قاهره‌، ۱۳۵۴ق‌.    
۱۶. بامخرمه‌، عبدالله‌ طیب، قلادة النحر، ص۱۳۳ (نک: مل، لوفگرن‌).
۱۷. سخاوی‌، محمد، الضوء اللامع‌، ج۵، ص۹، قاهره‌، ۱۳۵۴ق‌.    
۱۸. عیدروس‌، عبدالقادر، النور السافر، ج۱، ص۳۲، بیروت‌، ۱۴۰۵ق‌/۱۹۸۵م‌.    
۱۹. بریهی‌، عبدالوهاب‌، طبقات‌ صلحاءالیمن‌، به‌ کوشش‌ عبدالله‌ محمد حبشی‌، ج۱، ص۲۶۲، بیروت‌ / صنعا، ۱۴۰۳ق‌/ ۱۹۸۳م‌.    
۲۰. بامخرمه‌، عبدالله‌ طیب، قلادة النحر، ص۱۳۳-۱۳۴ (نک: مل، لوفگرن‌).
۲۱. سخاوی‌، محمد، الضوء اللامع‌، ج۵، ص۹، قاهره‌، ۱۳۵۴ق‌.    
۲۲. عیدروس‌، عبدالقادر، النور السافر، ج۱، ص۳۲، بیروت‌، ۱۴۰۵ق‌/۱۹۸۵م‌.    
۲۳. «علماء حضرموت‌»، المنهاج، ج۱، ص۸۴ ‌ (نک: مل، المنهاج‌).
۲۴. بامخرمه‌، عبدالله‌ طیب، قلادة النحر، ص۱۳۴- ۱۳۵ (نک: مل، لوفگرن‌).



دانشنامه بزرگ اسلامی، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، برگرفته از مقاله «بامخرمه»، ج۱۱، ص۴۴۱۷.    




جعبه ابزار