عبدالغنی بن اسماعیل نابلسی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
عبد الغنی بن اسماعیل نابلسی مشهور به ابن نابلسی در
دمشق به
دنیا آمد. وی از علمای
حنفی مذهب بود.
«عبد الغنی بن اسماعیل بن عبد الغنی بن اسماعیل کنانی مقدسی دمشقی، مشهور به ابن نابلسی»، در ۱۰۵۰ ق، در
دمشق به
دنیا آمد. وی
حنفی مذهب بود. اجدادش از خاندان بنی جماعه، در
بیت المقدس بودند و سپس به
نابلس نقل مکان کردند. نسب ایشان به
عمر بن خطاب می‌رسد. پدر و جد وی، هر دو، از
علما و فضلای مشهور زمان خود بوده‌اند. جد وی بر «
جامع الصغیر»
سیوطی،
تفسیر نوشته است.
نابلسی، در ۹ سالگی
قرآن کریم را از حفظ کرد و سپس به فراگیری
علوم دینی و لغوی پرداخت و هنگامی که به ۲۰ سالگی رسید، به تالیف و تدریس در جامع اموی پرداخت. در ۱۰۷۵ ق، به
قسطنطنیه (استانبول) سفر کرد و در آنجا با عبد الرزاق گیلانی، نوه عبد القادر گیلانی، دیدار کرد و از طریق او به طریقت
قادریه پیوست و «تاج قادری» و شمشیر اجدادی عبد الرزاق را از وی دریافت نمود. پس از بازگشت به دمشق، در مکانی مقابل
قبر یحیی بن زکریا، به تدریس علوم گوناگون و آثار کسانی چون سیوطی و
ابن عربی پرداخت. در ۱۰۸۷ ق، به واسطه حضور
ابوسعید بلخی نقش بندی در دمشق، به
طریقت نقش بندیه پیوست و خرقه و عکاز (عصا) این طریقت را از وی دریافت کرد و به سفارش وی، بر رساله منسوب به تاج الدین نقش بندی، شرحی به نام «
مفتاح المعیة» نوشت.
عبد الغنی، پس از رسیدن به ۴۰ سالگی، هفت سال را در عزلت،
ریاضت و مطالعه آثار ابن عربی،
ابن سبعین و
عفیف الدین تلمسانی سپری کرد و در اثنای این خلوت، «
بواطن القرآن» و «
مواطن الفرقان» را در پنج هزار بیت سرود.
نابلسی پس از ترک خلوت، سیاحت در پیش گرفت و به
لبنان، بیت المقدس،
مصر،
شام و
حجاز سفر کرد. حاصل این سفرها، چهار سفرنامه است که همگی به چاپ رسیده‌اند. وی، سپس به دمشق بازگشت و تا پایان عمر در آنجا ماند و به تدریس مشغول شد و در ۱۱۱۳ ق، نیز به مقام افتا در مذهب حنفی دست یافت.
نابلسی در ۱۱۴۳ ق، در دمشق درگذشت و در صالحیه، در قبه‌ای که در ۱۱۲۶ ساخته شده بود، به خاک سپرده شد. مصطفی نابلسی، یکی از نوادگانش، در کنار مقبره وی،
مسجد جامعی بنا نمود که در ۱۴۱۰ ق، تجدید بنا و در آن مدرسه‌ای نیز برای تعلیم و
حفظ قرآن ساخته شد و یکی دیگر از نوادگان نابلسی، به نام راتب نابلسی، در آنجا به تدریس پرداخت.
برخی از اساتید نابلسی:
۱. پدرش؛
۲. نجم الدین، محمد بن بدر الدین،
محمد غزی، مؤلف «
الکواکب السائرة فی اعیان المائة العاشرة؛
۳.
احمد بن محمد قلعی حمصی دمشقی حنفی، استاد وی در
فقه و
اصول؛
۴. عبد الباقی بن عبد الباقی حنبلی دمشقی، استاد او در
حدیث؛
۵. محمد بن کمال الدین حنفی، مشهور به
ابن حمزه، نقیب الاشراف دمشق، استاد او در حدیث؛
۶.
محمود کردی دمشقی، استاد او در
صرف و
نحو و معانی و بیان.
برخی از شاگردان نابلسی:
۱. محمدامین بن فضل الله محبی دمشقی حنفی؛
۲. محمد بن ابراهیم دکدکجی؛
۳. مصطفی عمری، مشهور به ابن عبد الهادی؛
۴. محمد بن ابی بکر مرعشی، مشهور به ساجقلی زاده یا سچاقلی زاده؛
۵. مرتضی دمشقی، مشهور به امیر کردی؛
۶. صفی الدین، موسی بن جلال الدین، علی مولوی رومی، مشهور به صفی دده؛
۷. اسماعیل بن محمد عجلونی؛
۸. عبد الرحمن بن محمد بهلول نحلاوی شافعی دمشقی؛
۹. شمس الدین، محمد بن عبد الرحمن غزی.
برخی از آثار نابلسی:
۱.
جواهر النصوص فی حل کلمات الفصوص (در موضوع
تصوف)؛
۲. کتاب الوجود (در موضوع تصوف)؛
۳. الرد المتین علی منتقص العارف محیی الدین (در موضوع تصوف)؛
۴. کشف السر الغامض (در موضوع تصوف)؛
۵. جمع الاسرار فی منع الاشرار عن الطعن فی الصوفیة الاخیار (در موضوع تصوف)؛
۶. الصراط السوی (در موضوع تصوف)؛
۷.
الحضرة الانسیة فی الرحلة القدسیة (سفرنامه فلسطین)؛
۸.
التحفة النابلسیة فی الرحلة الطرابلسیة (سفرنامه طرابلس)؛
۹. الحقیقة و المجاز فی الرحلة الی بلاد الشام و مصر و الحجاز؛
۱۰. حلة الذهب الابریز فی رحلة بعلبک و البقاع العزیز؛
۱۱. دیوان الحقائق و مجموع
الرقائق؛
۱۲. ایضاح الدلالات فی سماع الآلات؛
۱۳. تحقیق القضیة فی الفرق بین الرشوة و الهدیة؛
۱۴. ربع الافادات فی ربع العبادات؛
۱۵. کشف السر الغامض (در شرح دیوان
ابن فارض)؛
۱۶. العقود اللؤلؤیة فی طریق السادة المولویة؛
۱۷. مسائل فی التوحید و التصوف؛
۱۸. القول المتین فی بیان توحید العارفین، مشهور به
نخبة المسئلة (شرح رساله «التحفة المرسلة فی علم حقیقة الشریعة المحمدیة»، از محمد بن فضل الله هندی صوفی)؛
۱۹. الصلح بین الاخوان فی حکم اباحة الدخان؛
۲۰. ذخائر المواریث فی الدلالة علی مواضع الاحادیث؛
۲۱. فتح العین عن الفرق بین التسمیتین (در رد
تثلیث مسیحیت)؛
۲۲. کشف النور عن اصحاب القبور (در بیان کرامات اولیا پس از مرگشان و حکم بنای مقبره برای آنان)؛
۲۳. تحریر الحاوی (در شرح تفسیر بیضاوی)؛
۲۴. کفایة المستفید فی علم التجوید؛
۲۵. تعطیر الانام فی تعبیر المنام؛
۲۶. علم الملاحة فی علم الفلاحة (مختصر «جامع فرائد الملاحة فی جوامع فوائد الفلاحة» رضی الدین، ابوالفضل، محمد عامری غزی شافعی)؛
۲۷. کوکب المبانی و موکب المعانی؛
۲۸. مفتاح المعیة فی دستور الطریقة النقشبندیة؛
۲۹. الاجوبة علی ۱۶۱ سؤالا؛
۳۰. المیزان الذریة المبینة لعقائد الفرق العلیة؛
۳۱. اللؤلؤ المکنون فی حکم الاخبار عما سیکون.
نرم افزار جغرافیای جهان اسلام، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
