عال (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
عال:
(اِنَّ فِرْعَوْنَ لَعالٍ فی الْاَرْضِ) عال: اسم فاعل به معنی «مستکبر و برتری طلب» و از مادّه
«علوّ» است و این واژه، با صفات استکبار و
ظلم مترادف و به صورت
مذمّت یاد شده است.
چنان که در
آیه مورد بحث می‌خوانیم:
در آیه ۴۶
سوره مومنون، آنجا که
خداوند،
موسی و برادرش
هارون را با دلایل روشن به سوی فرعون و اطرافیان اشرافی او می‌فرستد، می‌خوانیم:
«... اما آن‌ها
استکبار کردند و اصولا مردمی برتری‌جو بودند.»
(فاسْتَکْبَروا وَ کانوا قَوْماً عالینَ) تفاوت جمله
(اسْتَکْبَروا) با جمله
(کانوا قَوْماً عالینَ) ممکن است از این نظر باشد که جمله نخست، اشاره به استکبار آن‌ها در برابر دعوت موسی است و جمله دوم اشاره به این است که استکبار همیشه جزء برنامه آن‌ها و بافت
فکر و روحشان بود.
این احتمال نیز وجود دارد که اوّلی اشاره به استکبار آن‌ها و دومی اشاره به این باشد که آن‌ها از
قدرت و زندگی برتری برخوردار بودند و همین عامل مهمّ استکبارشان بود.
به موردی از کاربرد
عال در
قرآن، اشاره می‌شود:
(فَما آمَنَ لِموسَی اِلاّ ذُرِّیَّةٌ مِّن قَوْمِهِ عَلَی خَوْفٍ مِّن فِرْعَوْنَ وَ مَلَئِهِمْ اَن یَفْتِنَهُمْ وَ اِنَّ فِرْعَوْنَ لَعالٍ فی الاَرْضِ وَ اِنَّهُ لَمِنَ الْمُسْرِفینَ) (در آغاز، هیچ کس به موسی
ایمان نیاورد، مگر گروهی از فرزندان
قوم او؛ آن هم با
ترس از فرعون و اطرافیانش، مبادا آن‌ها را
شکنجه کنند؛ زیرا فرعون، برتری‌جویی در زمین داشت و از اسرافکاران بود.)
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید:
منظور از جمله
(وَ اِنَّ فِرْعَوْنَ لَعالٍ فی الْاَرْضِ) این است که این ترس را داشتند و ظرف هم چنین ظرفی بود که فرعون تسمه از پشت همه کشیده بود و در ظلم و تفرعن از حد گذشته بود.
• شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «
عال»، ج۳، ص۲۲۹-۲۳۰.
