ظُبَه (مفردات‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
ظُب و
ظُبَه (به ضم ظاء) از
واژگان نهج البلاغه به معنای
شمشیر، نوک
نیزه و امثال آن است.
حضرت علی (علیه‌السلام) در
نامه به اهل
مصر درباره
مالک اشتر از این واژه استفاده نموده است.
این ماده دو بار در «
نهج‌البلاغه» آمده است.
ظُب و
ظُبَه به معنای دم شمشیر، نوک نیزه و امثال آن آمده است.
مواردی که در «
نهج
البلاغه» به کار رفته است، به شرح ذیل می‌باشد:
امام (صلوات‌الله‌علیه) آنگاه که مالک اشتر را به مصر فرستاد، درباره او به اهل مصر چنین نوشت:
«أَمّا بَعْدُ، فَقَدْ بَعَثْتُ إِلَيْكُمْ عَبْداً مِنْ عِبادِ اللهِ عَزَّوَجَلَّ ... وَ هُوَ مالِكُ بْنُ الْحارِثِ أَخو مَذْحِج ... فَإِنَّهُ سَيْفٌ مِنْ سُيوفِ اللهِ، لا كَليلُ الظُّبَةِ، وَ لا نابي الضَّريبَةِ.» «بنده‌ای از بندگان خدا را به شما امیر کردم، او مالک بن حارث مذحجی، شمشیری است از شمشیرهای خدا، شمشیری که نه دم آن کند است و نه ضربتش غیر کاری.»
جمع ظبّه، ظبا است (مثل دعا)، امام (صلوات‌الله‌علیه) در تعلیم جنگ به یاران خود فرموده است:
«وَ قَلْقِلوا السُّيوفَ في أَغْمادِها قَبْلَ سَلِّها ... وَ نافِحوا بِالظُّبا، وَصِلوا السُّيوفَ بَالْخُطا، وَ اعْلَموا أَنَّكُمْ بِعَيْنِ اللهِ، وَ مَعَ ابْنِ عَمِّ رَسولِ اللهِ (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم).» «پیش از آنکه شمشیرها را از غلاف برکشید، آنها را در غلاف حرکت دهید، و بادم آنها بزنید و شمشیرها را با قدم‌ها نزدیک کنید، بدانید که شما زیر نظر
خدا و با پسر عموی
رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) هستید.»
ابن میثم در معنی «صلوا السیوف بالخطا» گوید: یعنی شمشیرها را با قدم برداشتن به سوی
دشمن وصل کنید. که در واقع کوتاه بودن شمشیر با آن جبران می‌شود شاعر گوید:
| اِذا قَصرت اَسیافِنا کَانَ وَصلها | | خَطانا اِلی اَعدائِنا فَنُظارِب |
| | |
«وقتی که شمشیرهای ما کوتاه آمد، رسیدن آنها به دشمن با قدم‌های ماست.»
این ماده دو بار در
نهج البلاغه آمده است.
قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «ظب»، ج۲، ص۶۹۰.
