ظَنَّ السَّوْءِ (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
ظَنَّ السَّوْءِ:(الظّانِّينَ بِاللَّهِ ظَنَّ السَّوْءِ) «ظَنَّ السَّوْءِ»•
ظَنَّ (به فتح ظاء) به معنای احتمال قوی است.
•
سَوْءِ (به فتح سین) به معنای بدی است.
گاهى نسبت به خويشتن است، گاهى نسبت به ديگران و گاه نسبت به
خدا، همان‌طور كه «حسن ظنّ» نيز تقسيم سه‌گانه‌اى دارد. اما سوء ظنّ نسبت به خويش در صورتى كه به حد
افراط نرسد نردبان تكامل است و
سبب مى‌شود كه
انسان نسبت به اعمال خود سخت‌گير و موشكاف باشد و جلوى عجب و غرور ناشى از اعمال نيک را مى‌گيرد. ولى اگر سوء ظن در مورد مردم باشد ممنوع است، مگر در مواقعى كه
فساد بر
جامعه غلبه كند كه در آن‌جا خوش‌باورى درست نيست. و اما سوء ظنّ نسبت به خداوند يعنى نسبت به وعده‌هاى او، نسبت به
رحمت و
کرم بى‌پايان او، بسيار زشت و زننده است و نيز نشانۀ ضعف
ایمان و گاه نشانۀ عدم ايمان است.
به موردی از کاربرد «ظَنَّ
السَّوْءِ» در قرآن، اشاره می‌شود:
(وَ يُعَذِّبَ الْمُنافِقينَ وَ الْمُنافِقاتِ وَ الْمُشْرِكينَ وَ الْمُشْرِكاتِ الظّانّينَ بِاللَّهِ ظَنَّ السَّوْءِ عَلَيْهِمْ دائِرَةُ السَّوْءِ وَ غَضِبَ اللَّهُ عَلَيْهِمْ وَ لَعَنَهُمْ وَ أَعَدَّ لَهُمْ جَهَنَّمَ وَ ساءتْ مَصيرًا) «و نيز مردان و زنان منافق و مردان و زنان
مشرک را كه به خدا
گمان بد مى‌برند مجازات كند؛ آرى حوادث ناگوارى كه براى مؤمنان
انتظار مى‌كشند تنها بر خودشان فرو مى‌آيد. خداوند بر آنان
غضب كرده و از رحمت خود دورشان ساخته و
جهنم را براى آنان آماده كرده؛ و چه بد سرانجامى است!.»
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرمایند:
(الظّانّينَ بِاللَّهِ ظَنَّ السَّوْءِ) - كلمه سوء - به فتحه سين و سكون واو -
مصدر و به معناى
قبح است، به خلاف كلمه سوء - به ضم سين - كه
اسم مصدر است، و
ظن سوء همان است كه
خیال مى‌كردند خدا نمى‌تواند
رسول خود را يارى كند. بعضى هم گفته‌اند: ظن سوء اعم از آن و از ساير پندارهاى زشت از قبيل
شرک و
کفر است.
•
شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «سوء ظن»، ج۲، ص ۴۲۶.
