• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

طَعَنوا (لغات‌قرآن)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف





طَعَنوا:(وَ طَعَنوا فی دینِکُمْ فَقاتِلوا)
«طَعَنوا» از مادّه طَعْن (به فتح طاء و سکون عین) به معنای زدن با نیزه است که به طور استعاره در عیب‌گوئی و عیب گرفتن به کار می‌رود.
آیه مورد بحث درباره نقض پيمان مشركان و مورد طعن قرار دادن آيين مسلمين است، مى‌فرمايد: و اگر پيمان‌هاى خود را پس از عهد خويش بشكنند و آيين شما را مورد طعن قرار دهند با پيشوايان كفر پيكار كنيد.
درست است كه آن‌ها با شما پيمان ترک مخاصمه بسته‌اند، ولى اين پيمان با نقض شدن مكرر و آمادگى براى نقض در آينده اصلا اعتبار و ارزشى نخواهد داشت. در اين كه منظور از اين گروه چه كسانى بودند در ميان مفسران گفتگوست، بعضى اشاره به یهود و بعضى به اقوامى كه در آينده با مسلمانان درگير شدند، مانند حكومت‌هاى ایران و روم دانسته‌اند و بعضى اشاره به كفار قریش دانسته‌اند و بعضى اشاره به پاره‌اى از افراد كه مسلمان شدند و مرتد گشتند. ولى ظاهر آيات بخوبى گواهى مى‌دهد كه موضوع سخن همان گروه مشركان و بت‌پرستانى است كه در آن زمان به ظاهر با مسلمانان پيمان ترک مخاصمه داشتند، ولى عملا پيمانشان را نقض كرده بودند و آن‌ها گروهى از مشركان اطراف مکه، يا ساير نقاط حجاز بودند.



به موردی از کاربرد «طَعَنوا» در قرآن، اشاره می‌شود:

۱.۱ - طَعَنوا (آیه ۱۲ سوره توبه)

(وَ إِن نَّكَثواْ أَيْمانَهُم مِّن بَعْدِ عَهْدِهِمْ وَ طَعَنواْ في دينِكُمْ فَقاتِلواْ أَئِمَّةَ الْكُفْرِ إِنَّهُمْ لا أَيْمانَ لَهُمْ لَعَلَّهُمْ يَنتَهونَ) «و اگر پيمان‌هاى خود را پس از عهد خويش بشكنند، و آيين شما را مورد طعن و تمسخر قرار دهند، با پيشوايان کفر پيكار كنيد؛ چرا كه پيمان آن‌ها اعتبارى ندارد؛ شايد با شدّت عمل دست بردارند.»

۱.۲ - طَعَنوا در المیزان و مجمع‌البیان

علامه طباطبایی در تفسیر المیزان می‌فرمایند: از سياق آيه استفاده مى‌شود كه مراد غير آن مشركين است كه در آيه قبلى دستور داد عهد و پيمانشان را بشكنيد و فرمود: چون آن‌ها تجاوزكارند و در هيچ مؤمنى قرابت و عهدى را رعايت نمى‌كنند، چون اگر منظور از آيه مورد بحث هم همان‌ها مى‌بودند ديگر جا نداشت با اين‌كه در آنان نقض عهد را شرط كرده بفرمايد: اگر عهد شكستند. پس قطعا منظور در آيه مورد بحث قوم ديگرى است كه با زمام‌دار مسلمانان عهدى داشته و آن را شكسته‌اند، و خداوند قسم‌هايشان را لغو دانسته و دستور مى‌دهد كه با آنان كارزار كنيد، و علاوه آنان را پيشوايان كفر ناميده چون نسبت به سايرين در كفر به آيات خدا سابقه‌دارترند، و سايرين از آنان ياد مى‌گيرند، لذا بايد با همه آنان بجنگند بلكه بدين وسیله از عهدشكنى دست بردارند.

۱. توبه/سوره۹، آیه۱۲.    
۲. راغب اصفهانی، حسین، المفردات، ط دارالقلم، ج۱، ص۵۲۰.    
۳. طریحی، فخرالدین، مجمع البحرین، ت الحسینی، ج۶، ص۲۷۶.    
۴. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج۷، ص۳۰۶-۳۰۷.    
۵. توبه/سوره۹، آیه۱۲.    
۶. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۱۸۸.    
۷. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۹، ص۲۱۲.    
۸. طباطبایی، سید محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ج۹، ص۱۵۹.    
۹. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۱، ص۳۰.    
۱۰. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۵، ص۱۷.    



شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «طعنوا»، ج۳، ص ۱۹.    


رده‌های این صفحه : لغات سوره توبه | لغات قرآن




جعبه ابزار