• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

ضِعاف (لغات‌قرآن)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف





ضِعاف: (ضِعافًا خافواْ عَلَيْهِمْ )
ضِعاف جمع «ضعيف» به معنى «ناتوانان» است، آيه درباره جلب عواطف به‌سوى فرزندان يتيم و ناتوان است. مفهوم آيه چنين است «آن‌ها كه از وضع آيند فرزندان ناتوان خود مى‌ترسند، بايد از خيانت درباره يتيمان و آزار آن‌ها بترسند...» قرآن براى برانگيختن عواطف مردم در برابر وضع يتيمان اشاره به حقيقتى مى‌كند كه گاهى مردم از آن غافل مى‌شوند و آن اين‌كه: شما با يتيمان مردم همان گونه رفتار كنيد كه دوست مى‌داريد با يتيمان شما در آينده رفتار كنند، منظره كودكان بى‌پناه و ناتوان و اطفال بى‌سرپرست خود را كه تحت سرپرستى انسانى سنگدل و خائن قرار گرفته‌اند در نظر بگيريد، اين منظره دردناک چه اندازه شما را ناراحت مى‌كند و چقدر به آينده فرزندان خود علاقمنديد؟ همان اندازه نسبت به فرزندان و يتيمان ديگران علاقمند باشيد و از ناراحتى آن‌ها ناراحت شويد.



به موردی از کاربرد ضِعاف در قرآن، اشاره می‌شود:

۱.۱ - ضِعاف (آیه ۹ سوره نساء)

(وَ لْيَخْشَ الَّذينَ لَوْ تَرَكواْ مِنْ خَلْفِهِمْ ذُرّيَّةً ضِعافًا خافواْ عَلَيْهِمْ فَلْيَتَّقوا اللّهَ وَ لْيَقولواْ قَوْلًا سَديدا) (كسانى كه اگر فرزندان ناتوانى از خود به يادگار بگذارند از ستم ديگران بر آنان مى‌ترسند، بايد از ستم درباره يتيمان مردم بترسند و از مخالفت خدا بپرهيزند و سخنى استوار بگويند.)

۱.۲ - ضِعاف در المیزان و مجمع‌البیان

علامه طباطبایی در تفسیر المیزان می‌فرماید: اين است كه مى‌خواهد رحمت و رأفت بر اطفال صغار و ناتوان و بى‌سرپرست را تمثیل كند، اطفال بى‌كسى كه تحت تكفل كسى نيستند و كسى را ندارند كه امورشان را اداره نموده و منافعشان را جلب و ضررهايشان را رفع كند و ذلت و بيچارگى را از آنان دور سازد و اين را هم بايد دانست كه تخويف و تهديد مستفاد از آيه مورد بحث مخصوص به كسانى نيست كه در حال حاضر خودشان نيز ذريه ضعاف و ناتوان دارند، چون فرموده: (لَوْ تَرَكواْ) یعنی: «اگر به جاى بگذارند» و نفرمود: لو تركوا ذريتهم الضعاف، یعنی: اگر ذريه ضعاف خود را به جاى بگذارند، پس اين جمله تمثيلى است كه به منظور بيان حال آورده شده و مراد از آن، كسانى هستند كه وضعى چنين و چنان دارند، يعنى در دل‌هايشان رحمت انسانيت وجود دارد و نسبت به ذريه‌هاى ناتوان و پدر مرده، رأفت و شفقت دارند و اين‌گونه افراد همان ناس هستند، (و آن‌ها كه چنين نيستند انسان نيستند)، مخصوصا مسلمانان كه مؤدب به ادب خدا و متخلق به اخلاق او هستند.

۱. نساء/سوره۴، آیه۹.    
۲. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه‌، ج۳، ص۲۷۷.    
۳. نساء/سوره۴، آیه۹.    
۴. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن‌، ص۷۸.    
۵. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۴، ص۳۱۷.    
۶. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۴، ص۲۰۱.    
۷. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۵، ص۳۹.    
۸. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۳، ص۲۰-۲۲.    



شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «ضِعاف»، ج۲، ص۶۷۲-۶۷۳.    


رده‌های این صفحه : لغات سوره نساء | لغات قرآن




جعبه ابزار