ضُرّ (مفردا‌ت‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
ضُرّ (به ضم ضاد) و
ضَرّ (به فتح ضاد) از
واژگان نهج البلاغه به معنای ضد
نفع است.
این واژه دارای مشتقاتی است که در
نهج البلاغه به‌کار رفته است، مانند:
• ضَرّه (به فتح ضاد) به معنای دو نفر زن که یک همسر دارند.
• اِضْطِرار (به کسر الف و طاء) به معنای ضرورت و ناچاری است.
• ضَرّاء (به فتح ضاد) به معنای سختی است.
حضرت علی (علیه‌السلام) درباره
اوباش و
دنیا و
آخرت و ... از این واژه استفاده نموده است.
ضُرّ و
ضَرّ به معنای ضد نفع آمده است.
«
ضَرَّهُ ضَرّاً و ضُرّاً: ضدُّ نفعهُ.»
ضَرّاء در
الصحاح به معنای سختی آمده است.
دیگران زمین‌گیری، نقص اموال و انفس و ضدّ سرّاء نیز گفته‌اند.
«ضرّاء» از ماده ضرر است.
ضَرَّه (به فتح ضاد) به معنای دو نفر زن که یک همسر دارند آمده است. (هوو)
اِضْطِرار به معنای ضرورت و ناچاری آمده است.
برخی از مواردی که در «
نهج‌البلاغه» به کار رفته است، به شرح ذیل می‌باشد:
امام (صلوات‌الله‌علیه) درباره
اوباش فرموده است:
«اجْتَمَعوا ضَرّوا، وَ إِذا تَفَرَّقوا نَفَعوا.» «آن‌ها كسانى هستند كه هرگاه متّحد شوند، زيان رسانند و هنگامى كه متفرّق گردند، سود به بار خواهند آورد.»
امام (صلوات‌الله‌علیه) درباره دنیا فرموده است:
«وَ لا تَجْزَعوا مِنْ ضَرّائِها وَ بُؤْسِها.» «از ضرر و شدت دنیا جزع نکنید.»
امام (صلوات‌الله‌علیه) به
زیاد بن ابیه فرموده است:
«وَ أَمْسِكْ مِنَ الْمالِ بِقَدْرِ ضَرورَتِكَ وَ قَدِّمِ الْفَضْلَ لِيَوْمِ حاجَتِكَ.» «از اموال دنيا به مقدار ضرورت براى خويش نگاه‌دار و زيادى را براى روز نيازت از پيش بفرست.»
امام (صلوات‌الله‌علیه) درباره دنیا و آخرت فرموده است:
«وَ هُما بَعْدُ ضَرَّتانِ.» «اين دو همچون دو «هوو» هستند.»
این ماده موارد زیادی در «
نهج البلاغه» آمده است.
قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «ضرر»، ج۲، ص۶۶۰.
