صحف (قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
صحف (قرآن)، یکی از اوصاف
قرآن است.
«صحف» جمع «صحیفه» به معنای صفحه‌ای گسترده است و به معنای
لوح،
ورقه یا چیز دیگری که در آن مطلبی را می‌نویسند نیز آمده است. در
تفسیر مجمع البیان آمده: کلمه" صحف" جمع صحیفه است، و
عرب هر چیزی را که در آن مطلبی نوشته شده باشد
صحیفه می‌نامد، هم چنان که کتابش هم می‌خواند، حال چه ورقه و کاغذی باشد و یا چیز دیگری.
صحف ۸ بار در
کلام الله بکار رفته است: همانند:
۱. (فی صحف مکرمة)
؛
۲. (رسول من الله یتلو صحفا مطهرة)
؛
۳. (ام لم ینبا بما فی صحف موسی)
؛
۴. (و اذا الصحف نشرت)
؛
۵. (ان هذا لفی الصحف الاولی. صحف ابراهیم و موسی).
کلمه صحف در قرآن در مواردی در معنای "
نامه سرگشاده" استعمال شده، "و قالوا لو لا یاتینا بآیة من ربه بل یرید کل امرئ منهم ان یؤتی صحفا منشرة "
؛ بلکه هر کدام از آنها انتظار دارد نامه سرگشاده و جداگانه‌ای (از سوی
خدا) برای او فرستاده شود!. البته نامه در این آیه
کنایه از
کتاب آسمانی است.
در جاهایی به معنای "
نامه اعمال" آمده "و اذا الصحف نشرت "
و در آن هنگام که نامه‌های اعمال گشوده شود. و در مواردی در معنای کتاب آسمانی، مانند "ا و لم تاتهم بینة ما فی الصحف الاولی "
گفتند: "چرا (پیامبر)
معجزه و نشانه‌ای از سوی پروردگارش برای ما نمی‌آورد؟! (بگو: ) آیا خبرهای روشنی که در کتاب‌های (آسمانی) نخستین بوده، برای آنها نیامد؟!. بدین سان،
قرآن کریم همه کتاب‌های آسمانی را «صحف» خوانده است؛ مانند: (صحف
ابراهیم و
موسی).
و در مواردی در معنای خاص کتاب آسمانی "قرآن" بکار رفته است؛ عالمان
علوم قرآن و
مفسران معتقدند در دو مورد
در
آیات یاد شده صحف به عنوان
اسم برای قرآن بکار رفته است؛ چون
آیات قرآنی، قبل از
نزول بر
پیغمبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم در الواحی نورانی و غیرمادی نوشته بود و
فرشتگان وحی آن را با خود می‌آوردند و همین امر سبب نامگذاری قرآن به «صحف» است.
علامه طباطبایی در تفسیر کریمه " فی صحف مکرمة مرفوعة مطهرة" گفته است:
جمله" فی صحف" خبری است بعد از
خبر برای کلمه" ان"، و
ظاهر آن این است که: قرآن به دست
ملائکه در صحفی متعدد نوشته شده بوده. و این ظاهر، سخن آن مفسر را که گفته: مراد از صحف
لوح محفوظ است، ضعیف می‌سازد، چون در
کلام خدای تعالی در هیچ موردی از
لوح محفوظ به صیغه
جمع از قبیل صحف و کتب و الواح تعبیر نشده. نظیر این قول در بی اعتباری سخن آن مفسر دیگر است که گفته: مراد از صحف، کتب انبیای گذشته است. چون این معنا با تعبیر" بایدی سفرة... " نمی‌سازد، زیرا ظاهر این تعبیر این است که
صفت صحف باشد. " مکرمة" یعنی معظم، " مرفوعة" یعنی رفیع القدر نزد
خدا، " مطهرة" یعنی پاکیزه از
قذارت باطل و سخن بیهوده و
شک و
تناقض.
فرهنگ‌نامه علوم قرآنی، برگرفته از مقاله «صحف (قرآن)».
