• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

شیخ‌ الاسلام‌

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


دیگر کاربردها: شیخ الاسلام (ابهام‌زدایی).

شیخ الاسلام، منصب عالی روحانی بود که به یکی از بهترین عالمان روحانی داده می شد و او به دعاوی شرعی، امر به معروف و نهی از منکر، نظارت بر امور حسبی و امور عالی روحانیون
[۱] . رجال اصفهان، ج ۱، ص ۵۷.
و نظارت بر تمام طلاق های رسمی، مدیریت اموال یتیم و افراد غایب می پرداخت. به علاوه، اجازه اعمال دینی نیز از طریق دفتر شیخ الاسلام صادر می شد.


اهمیت این منصب از زمان سلطان سلیمان اول به اوج خود رسید.
[۲] . به اهتمام مهریزی، مهدی و ربانی، هادی، یادنامه علامه مجلسی، ج ۳، ص ۳۲۹ و ۳۳۰.
شیخ الاسلام می توانست مشروعیت و صلاحیت شخص سلطان را زیر سوال ببرد و در امور داخلی دخالت کند. حدود احکام و فرامین با مشورت وی انجام می شد.

شیخ الاسلام شهر های دیگر، زیر نظر شیخ الاسلام اصفهان انجام وظیفه می کرد و عزل و نصب صاحبان این منصب در دیگر شهر ها، با تأیید و تصویب و نظر شیخ الاسلام اصفهان بود.
[۳] . به اهتمام مهریزی، مهدی و ربانی، هادی، یادنامه علامه مجلسی، ج ۳، ص ۳۵۰.


اولین شیخ الاسلام و امام جمعه اصفهان در عهد صفوی، شیخ بهایی است و پس از او حکیم و فقیه میر محمد باقر داماد؛ تا این که این امر به ملا محمد تقی مجلسی تفویض گردید. پس از درگذشت او، این مناصب به فرزندش علامه محمد باقر مجلسی تفویض گردید. با رحلت علامه، با وجود اعیان و معاریف بزرگ اصفهان، امامت جمعه و ریاست دینی و شیخ الاسلامی، به میر محمد صالح، داماد علامه مجلسی و سپس به میر محمّد حسین واگذار شد. پس از او دو شخص دیگر از غیر این خاندان، امام جمعه گردیدند؛ اما دوباره این مسئولیت به اعقاب میر محمد صالح بازگشت ابتدا به میر محمد مهدی (متوفای ۱۱۸۳ هـ.ق) فرزند بزرگ میر محمد حسین خاتون آبادی، پس از او به میر عبد الباقی، فرزند دیگر میر محمّد حسین، و پس از او به میر محمد حسین، فرزند میر عبدالباقی.
تا سال ۱۳۴۸ هـ.ق هم چنان این سمت بر عهده این خاندان بود. از این پس تا بیست سال، اصفهان امام جمعه نداشت؛ تا این که در سال ۱۳۶۸ هـ.ق، میر محمد مهدی سلطان الادبا به امامت جمعه اصفهان منصوب شد. وی آخرین امام جمعه از این سلسله است گفتنی است که امام جمعه های تهران نیز از اولاد میر محمد مهدی، فرزند میر محمّد حسین، فرزند میر محمد صالح خاتون آبادی بوده اند.
[۴] . رجال اصفهان، ج ۱، ص ۶۰ ـ ۵۶.
(در آغاز نوشتار اشاره شد که این سلسله به «امام جمعه»، شهرت یافته اند. با توجه به مطالب مذکور به خوبی علت این نامگذاری آشکار می شود. نکته دیگر این که، در این سلسله نام هایی چون میر محمّد حسین، میر محمّد، میر اسماعیل، میر صالح بارها تکرار می شود که نباید خواننده دچار اشتباه شود.)

۱. ↑ . رجال اصفهان، ج ۱، ص ۵۷.
۲. ↑ . به اهتمام مهریزی، مهدی و ربانی، هادی، یادنامه علامه مجلسی، ج ۳، ص ۳۲۹ و ۳۳۰.
۳. ↑ . به اهتمام مهریزی، مهدی و ربانی، هادی، یادنامه علامه مجلسی، ج ۳، ص ۳۵۰.
۴. ↑ . رجال اصفهان، ج ۱، ص ۶۰ ـ ۵۶.


سایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله «شیخ‌الاسلام».    


رده‌های این صفحه : روحانیت | فرهنگ و اجتماع
جعبه ابزار