شُحّ (مفردات‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
شُحّ (به ضم شین و تشدید حاء) یکی از
مفردات نهج البلاغه به معنای
بخل و
حرص است.
حضرت علی (علیه‌السلام) درباره
فدک و غصب آن و ... از این واژه استفاده نموده است.
شُحّ به معنای بخل و حرص آمده است.
برخی از مواردی که در «
نهج‌البلاغه» به کار رفته است، به شرح ذیل می‌باشد:
امام (صلوات‌الله‌علیه) در خصوص فدک و غصب آن به
عثمان بن حنیف نوشته:
«بَلَی! کَانَتْ فِی أَیْدِینَا فَدَکٌ مِنْ کُلِّ مَا أَظَلَّتْهُ السَّمَاءُ فَشَحَّتْ عَلَیْهَا نُفُوسُ قَوْمٍ وَ سَخَتْ عَنْهَا نُفُوسُ قَوْمٍ آخَرِینَ وَ نِعْمَ الْحَکَمُ اللَّهُ»؛
«بلی از آنچه آسمان سایه انداخته فقط فدک در دست ما بود حریص شد بر آن قلوب قومی (غصب کنندگان) و سخاوت‌مندانه گذشت از آن قلوب دیگران (اهل بیت علیهم‌السلام)
خدا بهترین داور است».
• همچنین امام (صلوات‌الله‌علیه) درباره خلافت غصب شده‌اش نیز فرموده است:
«فَإِنَّهَا کَانَتْ أَثَرَهً شَحَّتْ عَلَیْهَا نُفُوسُ قَوْمٍ وَ سَخَتْ عَنْهَا نُفُوسُ آخَرِینَ وَ الْحَکَمُ»؛
بدين‌جهت بود كه عده‌اى بر اثر خودخواهى و انحصار طلبى ناشى از جاذبه‌هاى
خلافت، به ديگران بخل ورزيدند، و (با نداشتن شايستگى، حق ما را غصب كردند) و گروهى ديگر (اشاره به خود حضرت و
بنی‌هاشم است) با
سخاوت از آن چشم پوشيدند».
«تشاحّ» بین الاثنین است یعنی بخل ورزیدن بعضی بر بعضی، که امام (صلوات‌الله‌علیه) در وصف اهل
دنیا فرمودند:
«ازدَحَموا عَلَی الحُطامِ وَ تَشاحّوا عَلَی الحَرامِ وَ رُفِعَ لَهُم عَلَمُ الْجَنَّهِ وَ النَّارِ فَصَرَفوا عَنِ الْجَنَّهِ وُجوهَهُمْ»؛
«بر متاع دنیا ازدحام کردند و بر
حرام بر یکدیگر
حرص می‌ورزیدند، علامت
بهشت و
جهنم از آنها برداشته شد، از بهشت روی برگرداندند».
«شحاحة»
بخل و
حرص «شَحَاحَةً بِلَهْوِهِ وَ لَعِبِهِ»؛
«در سايه زندگى (پر ناز و نعمت) غفلت زا».
«شحاح و شحیح» بخیل و حریص.
این واژه هشت مورد در «نهج البلاغه» آمده است.
•
قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «شحح»، ج۲، ص۵۸۳.
