شَیْ‌ء (مفردا‌ت‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
شَیْ‌ء (به فتح شین و سکون یاء) یکی از
مفردات نهج البلاغه به معنای هر چیزی که
علم به آن تعلّق گیرد و از آن خبر داده شود است.
حضرت علی (علیه‌السلام) درباره مخفی کردن چیزی در باطن از این واژه استفاده نموده است.
شى‌ء مصدر است به معناى خواستن و اراده كردن. «
شائه يشائه شيئا: اراده»
و نيز «شى‌ء» اسم است يعنى هر چيزيكه علم به آن تعلّق گيرد و از آن خبر داده شود، جمع آن اشياء است.
برخی از مواردی که در
نهج البلاغه استفاده شده به شرح ذیل می‌باشد:
امام (صلوات‌الله‌علیه) در خصوص مخفی کردن چیزی در باطن فرموده است:
«مَا أَضْمَرَ أَحَدٌ شَيْئاً إِلاَّ ظَهَرَ فِي فَلَتَاتِ لِسَانِهِ، وَ صَفَحاتِ وَجْهِهِ»؛
«کسی چیزی را در دل پنهان نمی‌کند مگر این که در سخنانی که از دهان او می‌پرد و در چهره و قیافه‌اش آشکار می‌گردد».
امام (صلوات‌الله‌علیه) درباره زهد خویش فرموده است:
«وَايْمُ اللهِ يَمِيناً أسْتَثْنِي فِيهَا بِمَشِيئَةِ اللهِ عَزَّوَجَلّ ـ لاََرُوضَنَّ نَفْسِي رِيَاضَةً تَهشُّ مَعَها إِلَى الْقُرْصِ إِذَا قَدَرتْ عَلَيْهِ مَطْعُوماً ...»؛
«سوگندی که تنها
مشیّت خداوند را از آن استثنا می‌کنم و آن‌چنان
نفس خویش را به
ریاضت وادارم که به یک قرص نان هرگاه به آن دست یابم، کاملًا متمایل و مشتاق شود».
امام درباره
خدا فرموده است:
«وَ إِنَّمَا صَدَرَتِ الاُْمُورُ عَنْ مَشيئَتِهِ»؛
«موجودات را بدون هيچ‌گونه كژى بر پا داشت، و راه و رسمى كه بايد بپيمايند معيّن ساخت».
موارد زيادى از آن در «نهج البلاغه» آمده است.
قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «شیء»، ج۲، ص۶۲۲.
