شواهد التنزیل (ترجمه روحانی)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
نام کامل این کتاب «شواهد التنزیل لقواعد التفضیل فی الآیات النازلة فی
اهل البیت صلوات الله و سلامه علیهم» است. کتاب حاضر توسط
حاکم حسکانی ، ابو القاسم عبید الله بن عبدالله بن احمد بن محمد بن احمد بن محمد بن حسکان قرشی عامری نیشابوری معروف به
ابن حذاء ، از علمای بزرگ
قرن پنجم هجری تالیف شده است.
فضایل
حضرت علی علیه‌السّلام و
اهل بیت آن حضرت.حاکم حسکانی در این کتاب به بررسی آیاتی از
قرآن که در شان حضرت علی و
اهل بیت
عصمت و طهارت علیهم‌السّلام نازل شده می‌پردازد. وی در این کتاب بیشتر به
روایات اهل تسنن استناد کرده و با توجه به منابع آنها به بیان
شان نزول آیات پرداخته است.
کتاب شواهد التنزیل اثری گرانبها و گنجینه‌ای ارزشمند از
روایات اهل تسنن درباره مقام و منزلت حضرت علی و
اهل بیت آن حضرت علیهم‌السّلام است.با توجه به اینکه مؤلف آن از شخصیت‌های برجسته و مشهور علمای
اهل تسنن به شمار می‌آید کتاب از ارزش و اعتبار خاصی در میان
شیعه و
سنی برخوردار گشته است.بزرگانی از
علمای شیعه نیز مؤلف و کتاب را تایید کرده‌اند، مانند
علامه میرزا
عبدالله اصفهانی صاحب
ریاض العلما و
ابن شهر آشوب در
معالم العلما . همچنین این کتاب یکی از منابع
بحار الانوار است و
علامه مجلسی آن را در ردیف دیگر مصادر بحار قرار داده است.
طبرسی ، مفسر گرانقدر شیعه نیز این کتاب را از طریق سید ابی الحمد از مؤلف آن روایت می‌کند و در کتاب
مجمع البیان به آن استناد کرده است. نسخه‌ای از آن نیز نزد مولی بهاء الدین محمد، مشهور به
فاضل هندی بوده است.
مؤلف انگیزه خود را از نگارش کتاب این گونه بیان می‌فرماید:
روزی یکی از اصحاب ابن کرام که آرزوی ریاست بر
مردم در سر داشت را دیدم که در جلسه‌ای بزرگ که جمع فراوانی از مردم و علما در آن حاضر بودند، با وقاحت می‌گوید: «نه
سوره هل اتی علی الانسان در شان حضرت علی علیه‌السّلام و
اهل بیت آن حضرت نازل شده و نه هیچ آیه‌ای دیگر از
قرآن ». از جرات و وقاحت او و از آن بیشتر، از سکوت مردم و علمای حاضر در مجلس شگفت زده شدم. در آن جلسه بجز قاضی، عماد الاسلام ابی العلا صاعد بن محمد، کسی دیگر به مخالفت بر نخاست. من هم بر آن شدم با نگارش این کتاب از عهده این
واجب کفایی برآیم و این
شبهه را از میان اصحاب برطرف نمایم. من در این کتاب تمام
روایات و سخنان پیرامون آیاتی که شان نزول آنها مقام و منزلت حضرت علی علیه‌السّلام و
اهل بیت آن حضرت است را جمع آوری کرده‌ام و در آن به بررسی اسناد
روایات نپرداخته‌ام تا فراوانی و
تواتر روایات را به اثبات برسانم.
حاکم حسکانی در آغاز کتاب در ۶ فصل به سخنان صحابه پیامبر مانند:
عبدالله بن عباس ،
عبدالله بن عمر ،
عبدالله بن مسعود ،
عکرمه ،
انس ،
عایشه و بسیاری دیگر پیرامون فضایل حضرت علی علیه‌السّلام اشاره می‌کند. پس از آن به ترتیب آیات قرآن، به آیاتی که در شان حضرت علی علیه‌السّلام و
اهل بیت آن حضرت علیهم‌السّلام نازل شده اشاره کرده و
روایاتی که در آن باره نقل شده را می‌آورد.وی سند
روایات را کاملا آورده ولی به بررسی اسناد
روایات نمی‌پردازد.
با توجه به اینکه مؤلف، خود از علمای بزرگ
اهل تسنن به شمار می‌آید و از مشایخ روایی و آگاه به
علم رجال است، منابع کتاب را از معتبرترین و مهم‌ترین منابع روایی انتخاب کرده است. مخصوصا با توجه به فاصله کم زمان وی با روات دست اول،
روایات را با اسنادی معتبر نقل می‌کند.یکی از منابع وی کتاب «
تفسیر عیاشی » است و ظاهرا تفسیر عیاشی که در اختیار وی بوده همراه با سند بوده است. وی حدود ۳۰
روایت از آن
تفسیر در کتاب خود نقل کرده است.
از دیگر منابع این کتاب «
تفسیر فرات بن ابراهیم کوفی » است.
نرم افزار گنجینه
روایات، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
