شهر برات
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
شهر برات، (
جمعیت در ۱۳۷۱ ش/ ۱۹۹۲: ۶۰۰، ۳۶
تن)، از باستانی ترین شهرهای
آلبانی است و در کنار
رودخانه اوسوم، در ارتفاع ۵۶ متری از سطح
دریا قرار دارد، این
شهر در ۱۳۴۰ ش /۱۹۶۱ به
شهر موزه تبدیل شد.
برات یکی از مناطق باستانی سکونت الیریها در قرن پنجم و ششم قبل از
میلاد بوده است که در آغاز قرن سوم قبل از میلاد به شهری قلعه ای تبدیل شد.
در زمان جنگهای الیری ـ رومی با این شهر، برات آنتی پاتره خوانده می‌شده و جایگاه مهمی داشته است.
این شهر در آغاز قرن پنجم/ یازدهم، کانون قیامهایی ضد
روم شرقی بود و در
حکومت موزاکایها مرکز این
خانواده محسوب می‌شد.
در آن زمان در برات هنرهای مختلف رونق داشت و بخصوص مرکز
صنعت ابریشم شناخته می‌شد.
در داخل قلعه
شهر چند
کلیسا با نقاشیهای با ارزش مذهبی وجود دارد.
در آن روزگار، در شهر برات یک
مدرسه نقاشی و
خطاطی وجود داشت که فعالیت آن بعدها به سنتی مردمی تبدیل شد.
با بزرگ شدن شهر، محله ای جدید به نام مانگالم، در خارج از دیوارهای قلعه ایجاد شد و بعد از آن محله های پرویی (جویبار) و وکف (وقف) به وجود آمد.
در ۸۲۰/ ۱۴۱۷، عثمانیها برات را اشغال کردند و در ۸۳۵/۱۴۳۱ به صورت مرکز ولایت درآوردند.
در ۸۴۲/۱۴۳۸، عثمانیها قیام مردم شهر را سرکوب کردند.
خانواده موزاکاییها با آمدن اسکندربیگ، برات را دوباره به دست گرفتند ولی در ۸۵۴/۱۴۵۰ مجدداً آنرا از دست دادند،
اسکندربیگ در ۸۶۰/۱۴۵۵ (نبرد برات) تلاش کرد برات را دوباره به دست بیاورد.
شهر برات در پایان قرن دهم/ شانزدهم رونق خود را از دست داده بود و تنها ۱۱۰ خانوار داشت، ولی در قرن یازدهم/ هفدهم رونقی دوباره یافت و سنتهای فرهنگی خود را تجدید کرد و به عنوان مرکز «سنجق» شناخته شد.
بناهای مهم اسلامی برات که اغلب در این دوره ساخته شده‌اند بدین قرارند:
مسجد بایزید دوم (از قرن نهم/ پانزدهم)؛
مسجد امبرت (شاه؛ متعلق به سده دهم/ شانزدهم)؛
مسجد پلومب (در اصل: قورشونْلی: سُرب اندود) (تاریخ بنا: ۹۳۶/۱۵۵۵).
در دوره رونق برات، کلیساهایی نیز که در
دوره عثمانیان تخریب شده بود،
بازسازی شد و اونوفری و فرزندش در کلیسای شن تودری و شن مری نقاشیهایی ترسیم کردند.
برات
شاعران و دانشمندانی داشته و در ۱۰۸۱/۱۶۷۰، پنج باب
مدرسه در این شهر وجود داشت که در آن‌ها
دروس مذهبی نیز
تدریس می‌شده است.
این شهر سپس به پاشالوگ (پاشالق: مرکز حکومت) احمد پاش کورتی (احمد پاشا قورد) تبدیل شد و در ۱۱۹۵/۱۷۸۰ پلِ گوریتسا بر روی رودخانه اوسوم، که از وسط شهر می‌گذرد، ساخته شد.
در ۱۲۲۴/۱۸۰۹، علی پاش تیلنا (علی پاشا تپه دَلَنْلی) شهر برات را تصرف کرد و پسر خود موفتار (مختار) را «متصرف» (شهردار) برات کرد و به تقویت
قلعه اقدام نمود.
در آغاز دهه ۱۲۴۵/۱۸۳۰ و زمان حکومت وریونیها، برات به مرکز قیامهای مردمی بر ضد بیگهای پاشا تبدیل شد.
شهر برات در قرن دوازدهم/ هیجدهم و بخصوص در قرن سیزدهم/ نوزدهم، پس از
زلزله ۱۲۶۸/۱۸۵۱ شکل امروزی به خود گرفت.
در آن زمان، این شهر شکوفاترین مرکز اقتصادی و فرهنگی جنوب
آلبانی بود و بخصوص در تولید روغن و توتون شهرت داشت.
تصاویر مذهبی مسیحی قرن دوازدهم/ هیجدهم مهارت
کار هنری روی
چوب در این شهر را نشان می‌دهند.
در ۱۱۹۴/۱۷۸۰، در مرکز شهر تکیه
فرقه خلوتی‌ها ساخته شد، در ۱۲۱۲/۱۷۹۷ کلیسای مرجع و در ۱۲۴۳/۱۸۲۷ مسجد بکارها ساخته شد.
مرکز شهر بازاری بود که خیابانها، شعاع وار، از آن آغاز می‌شدند.
در ۱۳۱۵ ش /، در برات شعبه ای از
گروه کمونیستی کورچا برپا شد.
در زمان حکومت شاه احمد زوگو، برات رشدی نداشت.
در ۱۳۱۷ ش/ ۱۹۳۸
جمعیت آن ۵۰۰، ۹ نفر بود.
در ۱۳۱۹ش/ ۱۹۴۱ برات به یک جنبش ضد فئودالی، سازماندهی شده از طرف شعبه انجمن وحدتی (باشکیمی)، تبدیل شد.
این
شهر در ۲۲
مهر ۱۳۲۳/ ۱۳
سپتامبر ۱۹۴۴، در حالی که یک سوم آن خراب شده بود، از اشغال
متفقین در آمد، برات پس از آزادی، به شهری توسعه یافته، صنعتی و مرکز مهم
آموزش و
فرهنگ تبدیل شد.
شاخه های عمده تولید صنایع نساجی بخصوص مجتمع بزرگ
نساجی در این شهر احداث شد.
صنایع عمده برات،
صنایع غذایی و ماشینی است.
دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «برات »، شماره۸۴۶.
