سٰائِقٌ وَ شَهیدٌ (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
سٰائِقٌ وَ شَهیدٌ:(نَفْسٍ مَّعَها سائِقٌ وَ شَهيدٌ) «سٰائِقٌ وَ شَهیدٌ»•
سٰائِقٌ از مادّه «سَوْق» (به فتح سین
و سکون واو) به معنای راندن است.
•
شَهیدٌ به معنای
شاهد بوده
و اگر به
خداوند اطلاق شود به معنای حاضر، بیننده
و حافظ است.
سائق در
آیه مورد بحث آن كسى است كه نيكوكاران را به‌سوى
بهشت و بدكاران را به‌سوى
دوزخ سوق مى‌دهد، ولى با توجه به كلمه
شهید شاهد و گواه كه بر اعمال
انسان گواهى مى‌دهد
سائق كسى است كه انسان را به‌سوى دادگاه
عدل الهى مى‌راند
و همين معنى اخير مناسب‌تر است. در اين كه سوق‌دهنده
و شاهد از فرشتگان است يا غير آن‌ها؟ مفسران نظرات گوناگونى داده‌اند.
به موردی از کاربرد «
سٰائِقٌ وَ شَهیدٌ» در
قرآن، اشاره می‌شود:
(وَ جاءتْ كُلُّ نَفْسٍ مَّعَها سائِقٌ وَ شَهيدٌ) «
و هر انسانى به
محشر مى‌آيد در حالى كه فرشته‌اى او را به سوى دادگاه
عدل الهى مى‌راند
و گواهى همراه اوست.»
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرمایند: معناى آيه اين است كه هر كسى در روز
قیامت به محضر خداى تعالى حاضر مى‌شود، در حالى كه
سائقى با او است كه او را از پشت سر مى‌راند
و شاهدى همراه دارد كه به آن‌چه وى كرده گواهى مى‌دهد. ولى در آيه شريفه تصريح نشده كه اين
سائق و شهید ملائكه‌اند يا همان نويسندگانند
و يا از جنس غير ملائكه‌اند، چيزى كه هست از
سياق آيات چنين به
ذهن مى‌رسد كه آن دو از جنس ملائكه‌اند،
و به زودى رواياتى در اين باب خواهد آمد.
و نيز تصريح نشده به اين‌كه در آن روز
شهادت منحصر به اين يک
شاهدى است كه در آيه آمده.
و ليكن آيات وارده در باره
شهداى روز قيامت عدم انحصار آن را مى‌رساند.
و نيز آيات بعدى هم كه بگومگوى انسان را با قرين خود حكايت مى‌كند دلالت دارد بر اين‌كه با انسان در آن روز غير از
سائق و شهيد كسانى ديگر نيز هستند.
•
شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «سائق و شهید»، ج۲، ص ۴۴۰.
