• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

سَکّ (مفردات‌نهج‌البلاغه)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



مقالات مرتبط: بستن.


سَکَک (به فتح سین و کاف) و سَکّ (به فتح سین) از واژگان نهج البلاغه به معنای بستن است. این واژه دارای مشتقاتی است که در نهج البلاغه به‌کار رفته است، مانند: اِستِکاک (به کسر الف و تاء) به معنای بسته شدن و بهم پیچیدن و اِستِکاک الاَسماع (به کسر الف و تاء) به معنای مسدود و کر شدن گوش‌ها و سِكَّه (به کسر سین و فتح کاف) به معنای خیش که با آن زمین را شخم می‌زنند و نیز به معنی راه راست یا راه بزرگ است و سُکاکه (به ضم سین) به معنای هوائی که بالای آسمان را ملاقات می‌کند. شش مورد از این واژه در نهج البلاغه آمده است.



سَکَک و سَکّ به معنای بستن آمده است. «سکّ الباب سکّا: سدّه»


امام علی (علیه‌السلام) درباره اموات فرموده: «فَلَوْ مَثَّلْتَهُمْ بِعَقْلِكَ، أَوْ كُشِفَ عَنْهُمْ مَحْجوبُ الْغِطَاءِ لَكَ، وَ قَدِ ارْتَسَخَتْ أَسْماعُهُمْ بِالْهَوامِّ فَاسْتَكَّتْ، وَ اكْتَحَلَتْ أَبْصارُهُمْ بِالتُّرابِ فَخَسَفَتْ، وَ تَقَطَّعَتِ الاَْلْسِنَةُ فِي أَفْواهِهِمْ بَعْدَ ذَلاقَتِها» یعنی: «اگر آنها را به عقل خود مجسّم کنی یا پرده از آنها بر داشته شود خواهی دید که گوش‌های آنها با خوردن کرم‌ها پائین رفته و مسدود یعنی «کر» شده است و چشم‌هایشان با خاک سرمه کشیده و فرو رفته است و زبان‌ها بعد از آنهمه ذلاقت در دهان‌هایشان تکّه تکّه شده است.» (شرح‌های خطبه: )
«وَ اسْتِكاكِ الاَْسْماعِ» «مسدود و کر شدن گوش‌هاست.» (شرح‌های خطبه: )
سِکَّه به معنای خیش که با آن زمین را شخم می‌زنند، در وصف زیر و رو شدن محّل قوم ثمود فرموده: «وَ إِنَّما عَقَرَ ناقَةَ ثَمُودَ رَجُلٌ واحِدٌ ... فَما كانَ إِلاَّ أَنْ خارَتْ أَرْضُهُمْ بِالْخَسْفَةِ خُوارَ السِّكَّةِ الْـمُحْماةِ فِي الاَْرْضِ الْخَوّارَةِ» «ناقه صالح را فقط یک نفر کشت.... نبود مگر آنکه زمین آنها با فرو رفتن، صدا کرد مانند صدا کردن خیش داغ در زمین نرم.» (شرح‌های خطبه: ) و نیز به معنی راه راست یا راه بزرگ است، و جمع آن سکک بر وزن عنب آید.
در بلاهای اهل بصره فرموده: «وَيْلٌ لِسِكَكِكُمُ الْعامِرَةِ، وَ دورِكُمُ الْمُزَخْرَفَةِ» «وای بر راه‌های آباد و خانه‌های مزیّن آنها از صاحب زنج (شرح‌های خطبه: )
سکاکه به معنای هوائیکه بالای آسمان را ملاقات می‌کند، «السکاکة: الهواء الملاقی عنان السماء» جمع آن سَکائک است که درباره خلقت آسمان‌ها فرموده: «أَنْشَأَ ـ سُبْحانَهُ ـ فَتْقَ الاَْجْواءِ، وَ شَقَّ الاَْرْجاءِ، وَ سَكائِكَ الَهواءِ» «سپس خداوند سبحان شروع کرد به باز کردن جوّها و شکافتن اطراف‌ها و بالاهای هوا را.» (شرح‌های خطبه: )


شش مورد از واژه سکک در نهج البلاغه آمده است.


۱. قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، ج۱، ص۵۴۲.    
۲. طریحی، فخر‌الدین، مجمع البحرین ت-الحسینی، ج۵، ص۲۷۰.    
۳. شرتونی، سعید، اقرب الوارد، ج۲، ص۶۹۰.    
۴. السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۵۴۱، خطبه ۲۲۰.    
۵. عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الإستقامة، ج۲، ص۲۳۴، خطبه ۲۱۶.    
۶. صبحی صالح، نهج البلاغه، ج۱، ص۳۴۰، خطبه ۲۲۱.    
۷. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۵۳۳، خطبه ۲۲۱.    
۸. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۱۱۰.    
۹. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۱۱۸.    
۱۰. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۸، ص۳۲۹.    
۱۱. هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۱۴، ص۲۳۱.    
۱۲. ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۱۱، ص۱۶۲.    
۱۳. السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۴۳۸، خطبه ۱۹۰.    
۱۴. عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الإستقامة، ج۲، ص۱۵۴، خطبه ۱۸۵.    
۱۵. صبحی صالح، نهج البلاغه، ج۱، ص۲۸۱، خطبه ۱۹۰.    
۱۶. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۴۳۹، خطبه ۱۹۰.    
۱۷. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۳۵۲.    
۱۸. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۳۵۷.    
۱۹. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۷، ص۳۰۱.    
۲۰. هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۱۱، ص۱۹۵.    
۲۱. ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۱۳، ص۱۱۲.    
۲۲. السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۵۰۷، خطبه ۲۰۱.    
۲۳. عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الإستقامة، ج۲، ص۲۰۷، خطبه ۱۹۶.    
۲۴. صبحی صالح، نهج البلاغه، ج۱، ص۳۱۹، خطبه ۲۰۱.    
۲۵. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۴۹۷، خطبه ۲۰۱.    
۲۶. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۸۵۶.    
۲۷. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۸۵۸.    
۲۸. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۸، ص۲۷.    
۲۹. هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۱۲، ص۳۸۸.    
۳۰. ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۱۰، ص۲۶۲.    
۳۱. السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۲۸۹، خطبه ۱۲۸.    
۳۲. عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الإستقامة، ج۲، ص۱۳، خطبه ۱۲۴.    
۳۳. صبحی صالح، نهج البلاغه، ج۱، ص۱۸۵، خطبه ۱۲۸.    
۳۴. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۲۷۷، خطبه ۱۲۸.    
۳۵. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۲۴۹.    
۳۶. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۲۵۰.    
۳۷. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۵، ص۳۴۹.    
۳۸. هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۸، ص۲۰۶.    
۳۹. ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۸، ص۱۲۵.    
۴۰. السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۲۸، خطبه ۱.    
۴۱. عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الإستقامة، ج۱، ص۱۰، خطبه ۱.    
۴۲. صبحی صالح، نهج البلاغه، ج۱، ص۴۰، خطبه ۱.    
۴۳. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۲۵، خطبه ۱.    
۴۴. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۱، ص۲۸۹.    
۴۵. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۱، ص۲۸۷.    
۴۶. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۱، ص۱۲۶.    
۴۷. هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۱، ص۳۷۲.    
۴۸. ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۱، ص۸۸.    



قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «سکک»، ج۱، ص۵۴۲.    






جعبه ابزار