سنان بن ثابت حرّانی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
سنان بن ثابت حرّانی (متوفای ۳۳۱ق)، پزشکِ ستاره‌پرستِ
قرن چهارم هجری قمری در
بغداد بود که در دربار خلفای عباسی
مسلمان شد.
ابوسعید، سنان بن ثابت بن قرّه حرّانی، ستاره‌پرستی بود که به دست
القاهربالله عباسی، اسلام آورد، ولی هیچ‌یک از فرزندان و خانواده‌اش
مسلمان نشدند. پزشکی بود دانا، اهل
حرّان و در بغداد بزرگ شد و نزد
مقتدر عباسی، مقامی والا داشت. او را به ریاست پزشکان که تعدادشان در بغداد ۸۶۰ تن بود هیچ‌یک، حق پیشه پزشکی نداشتند، مگر پس از این‌که سنان او را امتحان کند. البته پزشکان مشهور و سابقه‌دار، مستثنا بودند و آنان را امتحان نکرد. هرکس را امتحان می‌کرد، موارد صلاحیت او را در طبابت مشخص می‌کرد.
ابداع و احداث بیمارستان‌های سیّار و گروه‌های پزشکی سیّار، از ابتکارات او است. بدین‌صورت که پزشکان، با غذا و دوا، به سرکشی زندان‌ها بروند یا اهالی مناطق دوردست را معالجه کنند و در امر سلامت آنها، اهتمام بورزند. او به خلیفه توصیه کرد، بیمارستانی به نام خودش بسازد؛ او نیز در محله «باب الشام» بیمارستان «المقتدر» را بنا نهاد. همچنین به مادر خلیفه توصیه کرد بیمارستانی برای خود بنا کند که کنار
دجله بیمارستانی ساختند و به «بیمارستان السیّده» معروف شد.
کتاب التاجی از تالیفات اوست و در چند جلد فراهم و به
عربی ترجمه شده است. این کتاب درباره مفاخر
دیلمیان و نسب‌نامه آنان است. برخی گفته‌اند: این کتاب را برای
عضدالدوله دیلمی تالیف کرد. کتاب نوامیس هرمس و کتاب السور و الصلوات که ستاره‌پرستان، بر اساس آن نماز می‌خوانند، از او است. وی کتاب
افلاطون را که در اصول هندسه است، اصلاح کرد و مطالب زیادی به آن افزود. رساله‌ای درباره پدران و اجدادش و نیز کتاب‌های دیگری دارد.
عبدالسلام ترمانینی، رویدادهای تاریخ اسلام، ترجمه پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، ج۲، ص۲۳۰-۲۳۱.
