سلطان بن حمد آل خلیفه
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
آلِ خَلیفه، سلسله‌ای
مالکی مذهب از عرب‌های عَتوبی
عربستان که در نخستین سال‌های
سده ۱۸م به کرانه‌های جنوبی
خلیج فارس کوچیدند، درحدود ۱۱۹۶ق/۱۷۸۲م مجمع الجزایر بحرین را گرفتند
و تا امروز بر
بحرین فرمانروایی دارند. یکی از شخصیت‌های این
خاندان، سلطان بن حمد است.
سلطان بن حمد (۱۳۶۱-۱۳۸۱ق/۱۹۴۲-۱۹۶۱م)، یکی از شخصیت‌های خاندان
آل خلیفه است.
شیخ سلطان برای سست کردن مخالفت نمایندگان گروه‌های حاکم، به پول‌پراکنی
و هراس‌افکنی پرداخت
و برای گمراه‌سازی مردم اصلاحاتی را نوید داد.
در ۱۳۶۱-۱۳۶۳ق/۱۹۴۲-۱۹۴۴م خطرناک‌ترین دشمنان سیاسی برکنار گردیدند. مخالفان سیاسی به
زندان افتادند
و جنبش مردم سرکوب شد. پس از
جنگ، دگرگونی‌های ژرفی پدید آمد
و بندرهای امروزین، پل‌هایی برای ارتباط جزایر به یکدیگر، جاده‌های مدرن، فرودگاه نمونه برای بزرگ‌ترین هواپیماها در شهرهای
منامه و مُحرّق، هتل‌ها
و باشگاه‌های نو، مدارس
و بیمارستان‌ها ساخته شد. شبکه تلفن
و برق
و پست گسترش یافت، روزنامه‌های پرتیراژ به چاپ رسید
و انجمن‌های ادبی تشکیل گردید.
رویدادهای
ایران، در ۱۳۷۰ق/۱۹۵۱م به ویژه
ملی شدن نفت، جهش تازه‌ای به جنبش مردم
بحرین داد
و اعتصابی گسترده شکل گرفت که با دخالت نیروهای انگلیسی
و نفاق‌افکنی میان ایرانیان
و عرب‌های بحرین سرکوب شد. با این همه بزرگ‌ترین نمود ناخشنودی مردم در ۱۳۷۳ق/۱۹۵۴م پدیدار شد
و این هنگامی بود که رهبران محلی
سنی و شیعه کمیته‌ای برای انجام تظاهرات
و سامان دادن اعتصابات عمومی در پشتیبانی از اصلاحات فراگیر سازمان دادند.
سرانجام شیخ با تأسیس شوراهای نسبتاً انتخابی در زمینه
بهداشت و آموزش و انتصاب مشاورانی برای تضمین رفتار منصفانه دستگاه قضایی
و نظام امنیت عمومی موافقت کرد.
اما مردم به زودی دریافتند که این شوراها جنبه فرمایشی دارند
و رؤسای انجمن‌های شهرداری
و مختاران (کدخدایان) همچنان از سوی
حاکم منصوب می‌شوند.
اندکی پس از انتخابات شوراهای
آموزش و بهداشت در ۱۳۷۵ق/۱۹۵۶م،
و هم‌زمان با بحران آبراه سوئز، شورش مردم اوج تازه‌ای گرفت. زندگی حاکم با تهدید روبه‌رو شد
و مردم با برپایی تظاهرات خیابانی خواستار انتخابات عمومی مجلس
و حق تشکیل اتحادیه‌های کارگری شدند. پخش خبر ملی شدن «آبراه سوئز» به این جنبش دامن زد. اعتصاب اداره‌ها
و سازمان‌های بحرین فراگیر شد
و کارگران شرکت نفت از دادن سوخت به هواپیماهای انگلیسی
و فرانسوی که در تجاوز به
مصر شرکت داشتند سرباز زدند، در کشور حالت فوق‌العاده اعلام شد
و سربازان بریتانیایی مردم را سرکوب کردند
و رهبران را به
زندان انداختند. در حالی که تقاضای تأسیس مجلس ملی برآورده نشده بود، شیخ اطمینان می‌داد که احکام
و مجموعه قوانین کارگری به زودی تدوین خواهد شد.
در اواخر ۱۳۷۶ق/۱۹۵۷م بحرین
خشم خود را فرو خورد، اما
انگلستان ناچار شد که «بلگریو»
و گروه دیگری از کارمندان دفتر سیاسی را برکنار کند. با این همه، ساخت اصلی حکومت
و کل قدرت خاندان حاکم تا
مرگ شیخ سلمان همچنان دست نخورده ماند.
دانشنامه بزرگ اسلامی، مرکز دائرة‌المعارف بزرگ اسلامی، برگرفته از مقاله «آل خلیفه»، ج۱، ص۴۱۳.
