سرزنش اصحاب القریه (قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
فرستادگان به سوی
اصحاب قریه، دلایل و معجزاتى از خود نشان دادند و همانند
حضرت مسیح (علیه‌السلام) بعضى از بیماران غیر قابل علاج را به فرمان خدا
شفا دادند؛ ولى این کوردلان (اصحاب قریه)، در برابر آن منطق روشن و
معجزات تسلیم نشدند؛ بلکه بر خشونت خود افزودند، و از مرحله تکذیب پا فراتر نهاده به مرحله
تهدید و شدت
عمل گام نهادند و رسولان الهی را به فال بد گرفته، وجود این بزرگواران را
شوم و مایه
بدبختی شهر و دیارشان دانستند.
اصحاب قریه رسولان الهی را شوم می‌دانستند؛ از‌این‌رو این بزرگواران آنها را سرزنش می‌کردند:
• «وَاضْرِبْ لَهُم مَّثَلاً أَصْحَابَ الْقَرْيَةِ إِذْ جَاءَهَا الْمُرْسَلُونَ؛ و براى آنها، اصحاب قريه (انطاکيه) را مثال بزن هنگامى که فرستادگان خدا به سوى آنان آمدند».
• «قَالُوا إِنَّا تَطَيَّرْنَا بِكُمْ لَئِن لَّمْ تَنتَهُوا لَنَرْجُمَنَّكُمْ وَلَيَمَسَّنَّكُم مِّنَّا عَذَابٌ أَلِيمٌ؛ آنان گفتند: «ما شما را به فال بد گرفته‌ايم (و وجود شما را شوم مى‌دانيم)، و اگر (از اين سخنان) دست برنداريد شما را
سنگسار خواهيم کرد و
شکنجه دردناکى از ما به شما خواهد رسيد!».
ممکن است مقارن آمدن این
پیامبران الهی بعضى مشکلات در زندگى مردم آن دیار بر اثر گناهانشان و یا به عنوان هشدار الهى حاصل شده باشد؛ چنان‌که بعضى از
مفسران نیز نقل کرده‌اند که مدتى نزول
باران قطع شد؛ ولى آنها نه تنها عبرتى نگرفتند، بلکه این حادثه را به دعوت رسولان پیوند دادند.
باز به این هم
قناعت نکردند؛ بلکه با تهدیدى صریح و
آشکار نیات شوم و زشت خود را ظاهر ساختند، و گفتند: (اگر از این سخنان دست برندارید مسلما شما را سنگسار خواهیم کرد، و مجازات دردناکى از ما به شما خواهد رسید)!
آیا مجازات دردناک (عذاب الیم) تأکیدى است بر مسئله سنگسار کردن (
رجم) و یا مجازاتى افزون بر آن است؟ دو احتمال وجود دارد:
احتمال دوم نزدیک‌تر به نظر مى‌رسد؛ چرا‌که سنگسار کردن که یکى از بدترین انواع
عذاب و شکنجه‌هاست که گاهى منتهى به
مرگ می‌شود، ممکن است ذکر
عذاب الیم اشاره به این باشد که سنگسار نمودن شما را آن‌قدر ادامه مى‌دهیم تا مایه مرگ شما شود، یا اینکه علاوه بر سنگسار کردن انواع دیگرى از شکنجه‌ها (مانند میله‌هاى داغ در
چشم فرو کردن یا فلز گداخته در حلق ریختن و امثال اینها) را که جنایت‌کاران پیشین انجام مى‌دادند، در‌باره شما انجام خواهیم داد.
بعضى از
مفسران این احتمال را نیز داده‌اند که سنگسار کردن عذاب جسمانى بوده؛ اما عذاب الیم عذاب معنوى و روحى بوده است.
اما
تفسیر اول نزدیک‌تر به نظر مى‌رسد.
آرى طرف‌داران
باطل و حامیان
ظلم و
فساد چون منطق قابل عرضه‌اى ندارند، همیشه تکیه بر تهدید و فشار و خشونت می‌کنند،
غافل از آنکه رهروان راه الله هیچ‌گاه در برابر این تهدیدها
تسلیم نخواهند شد؛ بلکه بر استقامتشان خواهد افزود، آن روز که آنها پا به این میدان گذاشتند، جان خود را بر کف گرفتند و آماده
ایثار گشتند.
اینجا بود که رسولان الهى با منطق گویاى خود به پاسخ هذیان‌هاى آنها پرداختند، و گفتند: شومى شما از خود شماست و اگر درست بیندیشید. به این
حقیقت واقف خواهید شد (قالوا طائرکم معکم أَئِن ذکرتم).
• «قَالُوا طَائِرُكُمْ مَعَكُمْ أَئِن ذُكِّرْتُم بَلْ أَنتُمْ قَوْمٌ مُّسْرِفُونَ؛ (رسولان) گفتند: «شومى شما از خودتان است اگر درست بينديشيد؛ بلکه شما گروهى اسراف‌کاريد!».
و کلمه (طائر) در جمله ((طائرکم معکم) در اصل طیر (مرغى چون کلاغ) است که
عرب با دیدن آن فال بد مى‌زد، و سپس مورد استعمالش را توسعه دادند و به هر چیزى که با آن فال بد زده مى‌شود، طیر گفتند، و چه‌بسا که در حوادث آینده بشر نیز
استعمال مى‌کنند، و چه‌بسا بخت بد اشخاصى را طائر مى‌گویند، با اینکه اصلا بخت امرى است موهوم، ولى مردم خرافه‌پرست آن را مبدأ بدبختى
انسان و محرومیتش از هر چیز مى‌دانند.
و به هر حال اینکه فرمود: (طائرکم معکم) ظاهر معنایش این است که: آن چیزى که جا دارد با آن فال بد بزنید، آن چیزى است که با خودتان هست، و آن عبارت است از حالت اعراضى که از
حق دارید و نمى‌خواهید حق را که همان
توحید است بپذیرید، و اینکه به سوى
باطل یعنى
شرک تمایل و اقبال دارید.
بعضى از مفسرین گفته‌اند: (معنایش این است که طائر شما یعنى بهره و نصیب شما از
خیر و
شر با خود شماست، و آن
اعمال نیک و بد شماست، اگر خیر باشد، به ره شما خیر مى‌شود، و اگر شر باشد، شر مى‌شود). (دقت فرمایید) که این مفسر طائر را به معناى دوم (حوادث آینده) گرفته؛ ولیکن جمله بعدى آیه که مى‌فرماید: (ائن ذکرتم بل انتم قوم مسرفون) با معناى اول مناسب‌تر است.
مرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۳، ص۴۴۲، برگرفته از مقاله «سرزنش اصحاب القریه».
