سجع متماثل
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
سجع متماثل به معنای اتفاق در وزن و اختلاف در قافیه، همراه با مقابله هر
کلمه با قرینه آن در وزن و قافیه است.
در
علم بدیع ، برای سجع- و همچنین فواصل- اقسامی برشمرده‌اند. یکی از این اقسام، سجع متماثل است. در سجع متماثل دو فاصله، به لحاظ وزن، همسان‌اند و در قافیه اختلاف دارند، و هر کلمه نیز در وزن و قافیه با قرینه خود مقابل است، مثل: ((وآتیناهما
الکتاب المستبین) وهدیناهما
الصراط المستقیم)؛ «و آن دو را
کتاب روشن دادیم و هر دو را به راه راست
هدایت کردیم».
در این
آیات، کلمات:
کتاب و
صراط، و همچنین: مستبین و مستقیم، دارای وزن یکسان هستند اما در حرف آخر
کلمه اختلاف دارند.
وجه اشتراک سجع متماثل و سجع مرصع، وجود مقابله بین هر کلمه و قرینه آن است، و وجه تمایز آن دو، همسان نبودن قافیه در سجع متماثل، و یکسان بودن آن در سجع مرصع است. و نسبت سجع متماثل به سجع مرصع، مثل نسبت سجع متوازن با سجع متوازی است.
وجه اشتراک سجع متماثل و
سجع متوازن نیز، اتفاق در وزن و اختلاف در قافیه است.
سجع مرصع ؛
سجع متوازن ؛
سجع متوازی.
فرهنگ نامه علوم قرآن، برگرفته از مقاله «سجع متماثل».
