سجده موجودات (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
سجده موجودات:(يَسْجُدُ لَهُ مَن في السَّماواتِ) «سجده موجودات» سجده به معنایت ذلل، خضوع و اظهار فروتنی است.
در
قرآن مجید در آيات مختلف سخن از سجود عمومى موجودات
جهان و همچنين
تسبیح و
حمد و
صلاة (
نماز) به ميان آمده است و تاكيد شده كه اين عبادات چهارگانه مخصوص انسان‌ها نيست، بلكه حتى موجودات ظاهرا بی‌جان نيز در آن شركت دارند.
به گفته جمعى از محققان تمامى ذرات جهان داراى نوعى درک و شعورند، و به موازات آن در عالم خود، حمد و تسبيح خدا مى‌گويند.
به موردی از کاربرد «سجده موجودات» در
قرآن، اشاره می‌شود:
(أَلَمْ تَرَ أَنَّ اللَّهَ يَسْجُدُ لَهُ مَن في السَّماواتِ وَ مَن في الْأَرْضِ وَ الشَّمْسُ وَ الْقَمَرُ وَ النُّجومُ وَ الْجِبالُ وَ الشَّجَرُ وَ الدَّوابُّ وَ كَثيرٌ مِّنَ النّاسِ وَ كَثيرٌ حَقَّ عَلَيْهِ الْعَذابُ وَ مَن يُهِنِ اللَّهُ فَما لَهُ مِن مُّكْرِمٍ إِنَّ اللَّهَ يَفْعَلُ ما يَشاءُ) «آيا نمى‌دانى تمام كسانى كه در آسمان‌ها و كسانى كه در زمينند براى خدا سجده مى‌كنند؟! و همچنين
خورشید و
ماه و ستارگان و كوه‌ها و درختان و جنبندگان، و بسيارى از مردم! امّا بسيارى ابا دارند، و فرمان
عذاب درباره آنان حتمى است؛ و هركس را خدا خوار كند، كسى او را گرامى نخواهد داشت. خداوند هر چه را
اراده كند و
صلاح بداند انجام مى‌دهد.»
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرمایند: اين‌كه در آيه مورد بحث سجده را به غير عقلا از قبيل خورشيد و ماه و ستارگان و كوه‌ها نسبت داده، خود دليل بر اين است كه مراد از آن، سجده تكوينى است، نه سجده تشريعى و تكليفى.
و سجده تكوينى عبارت است از تذلل و اظهار كوچكى در مقابل
عزت و كبريايى خداى عزوجل، و در تحت
قهر و
سلطنت او. و لازمه آن اين است كه كلمه من در جمله
(مَنْ في الْأَرْضِ) شامل نوع
انسان، از
مؤمن و
کافر، بشود چون در سجده تكوينى و تذلل وجودى، استثنايى نيست. و اگر در زمره سجده كنندگان خود آسمان و زمين را نام نبرد، با اين‌كه حكم سجده تكوينى شامل آن‌ها نيز هست، مى‌فهماند كه معناى كلام اين است كه مخلوقات علوى و سفلى چه آن‌ها كه
عقل دارند و چه آن‌ها كه ندارند، در وجودشان خاضع و متذلل در برابر عزت و كبريايى خدايند، و مدام با هستى خود به طور تكوين و اضطرار سجده مى‌كنند.
•
شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «سجده موجودات»، ج۲، ص ۳۱۱.
