زَحْم (مفردات‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
زَحْم (به فتح زاء و سکون حاء) و
زِحام (به کسر زاء) از
واژگان نهج البلاغه به معنای در تنگی قرار دادن است.
امام علی (علیه‌السّلام) درباره اهل ضلال از این واژه استفاده کرده است.
این واژه سه بار در
نهج البلاغه آمده است.
زَحْم این کلمه که در
قرآن مجید نیامده به معنی در تنگی قرار دادن است همچنین است
زِحَام.
زَحَمَهُ زَحْماً و زِحَاماً: ضايقهُ و دافعهُ في مضيقٍ
بعضی از مواردی که در نهج‌البلاغه استفاده شده به شرح ذیل است:
امام (علیه‌السّلام) درباره اهل ضلال فرموده:
«ازْدَحَموا عَلى الْحُطامِ، وَ تَشاحّوا عَلى الْحَرامِ» «بر مال دنیا ازدحام کرده و بر
حرام با یکدیگر جنگیدند.»
همچنین فرموده:
«إِذا ازْدَحَمَ الْجَوابُ خَفيَ الصَّوابُ» «چون جواب‌ها با یکدیگر ازدحام کردند، جواب صحیح پنهان ماند.»
به
معاویه می‌نویسد:
«وَ أَنا مُرْقِلٌ نَحْوَكَ في جَحْفَل... شَديد زِحامُهُمْ، ساطِع قَتامُهُمْ»«من به سرعت به طرف تو خواهم آمد در لشکری که ازدحام آنها زیاد و غبارشان به هوا بلند شده است.»
سه مورد از این ماده در نهج البلاغه به‌کار رفته است.
•
قرشی بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «زحم»، ج۱، ص۴۹۳.
