• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

رَکْس (مفردات‌قرآن)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف





رَكْس (به فتح راء و سکون کاف) از واژگان قرآن کریم به معنای سرنگون کردن است.



رَكْس به معنای سرنگون كردن است.
در مفردات و اقرب گويد: «قَلْبُ الشي‌ء على رأسه و ردّ اوله الى آخره» ركس و اركس هر دو به يک معنى است.


به مواردی از رَكْس که در قرآن به‌ کار رفته است، اشاره می‌شود:

۲.۱ - أَرْكَسَهُمْ‌ (آیه ۸۸ سوره نساء)

(فَما لَكُمْ فِي الْمُنافِقِينَ فِئَتَيْنِ وَ اللَّهُ‌ أَرْكَسَهُمْ‌ بِما كَسَبُوا)
يعنى «چرا درباره منافقان دو گروه شده‌ايد گروهى صلاح را در مدارا با آنها می‌داند و گروهى بی‌زارى از آنها دعوت می‌كند حال آنكه خدا سرنگونشان كرده. (ديگر به هدایت بر نمی‌گردند.)»


۲.۲ - أُرْكِسُوا (آیه ۹۱ سوره نساء)

(كُلَّما رُدُّوا إِلَى الْفِتْنَةِ أُرْكِسُوا فِيها ...)
«هر وقت به فتنه رانده شوند به سر در آن افتند (و طالب آن باشند.)»



به مواردی که در نهج البلاغه به‌ کار رفته است، اشاره می‌شود:

۳.۱ - خطبه ۱۸۱

امام علی (صلوات‌الله‌علیه) می‌فرماید:«وَ ارْتِكَاسُهُمْ‌ فِي الضَّلَالِ وَ الْعَمَى»
يعنى «سرنگون شدنشان در گمراهی و سرگردانی

۳.۲ - نامه ۴۵

امام علی (صلوات‌الله‌علیه) درباره معاویه می‌فرماید: «هَذَا الشَّخْصِ الْمَعْكُوسُ وَ الْجِسْمِ‌ الْمَرْكُوسِ‌»
یعنی «اين شخص عوض شده از فطرت توحید و اين جسد سرنگون شده و مقلوب الفكر.»


۱. قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، ج۳، ص۱۱۹.    
۲. راغب اصفهانی، حسین، المفردات، ط دارالقلم ص۳۶۴.    
۳. طریحی نجفی، فخرالدین، مجمع البحرین، ج۴، ص۷۶.    
۴. شرتونی، سعید، اقرب الموارد فی فصح العربیة و الشوارد، ج۲، ص۴۲۴.    
۵. راغب اصفهانی، حسین، المفردات، ط دارالقلم، ص۳۶۴.    
۶. نساء/سوره۴، آیه۸۸.    
۷. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۵، ص۴۴.    
۸. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۵، ص۳۰.    
۹. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۵، ص۲۸۰.    
۱۰. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۳، ص۱۵۰.    
۱۱. نساء/سوره۴، آیه۹۱.    
۱۲. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی،، ج۵، ص۴۶.    
۱۳. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۵، ص۳۱.    
۱۴. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۵، ص۲۹۰.    
۱۵. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۳، ص۱۵۴.    
۱۶. سیدرضی، محمد، نهج البلاغة، ت الحسون، ص۴۰۳، خطبه ۱۸۱.    
۱۷. عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الإستقامة، ج۲، ص۱۲۳، خطبه ۱۷۶.    
۱۸. صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۲۶۰، خطبه ۱۸۱.    
۱۹. سیدرضی، محمد، نهج البلاغة ت الحسون، ص۶۸۱، نامه ۴۵.    
۲۰. عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الإستقامة، ج۳، ص۸۲، نامه ۴۵.    
۲۱. صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۴۱۹، نامه ۴۵.    



قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «رکس»، ج۳، ص۱۱۹.    






جعبه ابزار