ذکر کثیر
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
توصیه به یاد کردن خداوند و مخصوصاً «ذکر کثیر» کراراً در
آیات قرآن وارد شده است، و در
اخبار اسلامی نیز اهمیت فراوان به آن داده شده،.
در حدیثى از «ابوذر» مى خوانیم مى گوید: وارد مسجد شدم و به حضور
پیامبر(صلی الله علیه وآله) رسیدم... به من فرمود: عَلَیْکَ بِتَلاوَهِ کِتابِ اللّهِ وَ ذِکْرِ اللّهِ کَثِیْراً فَاِنَّهُ ذِکْرٌ لَکَ فِى السَّماءِ وَ نُورٌ لَکَ فِى الاَرْضِ!:
«بر تو باد که قرآنرا تلاوتکنى، و خدارا بسیار یاد نمایى، این سبب مى شود که در آسمانها (
فرشتگان) یاد تو کنند و نورى است براى تو در زمین».
در حدیث دیگرى از
امام صادق(علیه السلام) چنین آمده: اِذا ذَکَرَ الْعَبْدُ رَبَّهُ فِى الْیَوْمِ مِاَهَ مَرَّه کانَ ذلِکَ کَثِیْراً: «هنگامى که انسان خدارا در روز یک صد بار یاد کند، این ذکر کثیر محسوب مى شود».
و نیز در حدیثى از پیامبر گرامى اسلام(صلى الله علیه وآله) نقل شده که، به یارانش فرمود: اَ لا اُخْبِرُکُمْ بِخَیْرِ اَعْمالِکُمْ وَ اَزْکاها عِنْدَ مَلِیْکِکُمْ، وَ اَرْفَعِها فِى دَرَجاتِکُمْ، وَ خَیْر لَکُمْ مِنَ الدِّیْنارِ وَ الدِّرْهَمِ، وَ خَیْر لَکُمْ مِنْ اَنْ تَلْقَوْا عَدُوَّکُمْ فَتَقْتُلُونَهُمْ وَ یَقْتُلُونَکُمْ؟ قالُوا: بَلى یا رَسُولَ اللّهِ(صلى الله علیه وآله)! قالَ: ذِکْرُ اللّهِ کَثِیْراً:
«آیا بهترین اعمال و پاکیزه ترین کارهاى شما را نزد پروردگار به شما بگویم؟، عملى که برترین درجه شما است، و بهتر از دینار و درهم، و حتى بهتر از جهادو شهادت در راه خدااست؟ عرض کردند: آرى، فرمود: خدارا بسیار یاد کردن».
ولى، هرگز نباید تصور کرد: منظور از ذکر پروردگار، با این همه فضیلت، تنها ذکر زبانى است، بلکه در
روایات اسلامی تصریح شده: منظور علاوه بر این،
ذکر قلبی و عملى است، یعنى هنگامى که انسان در برابر کار حرامى قرار مى گیرد به یاد خدابیفتد و آن را ترک گوید.
هدف این است که: خدادر تمام زندگى انسان حضور داشته باشد، و نور پروردگار تمام زندگى او را فرا گیرد، همواره به او بیندیشد، و فرمان او را نصب العین سازد.
مجالس ذکر، مجالسى نیست که گروهى بى خبرگرد هم آیند و به عیش و نوش پردازند و در ضمن مشتى اذکار اختراعى عنوان کنند و بدعتهایى را رواج دهند و اگر در حدیثم ى خوانیم که پیامبر(صلى الله علیه وآله) فرمود: بادِرُوا اِلى رِیاضِ الْجَنَّهِ؟: «به سوى
باغهای بهشت بشتابید».
یاران عرض کردند: وَ ما رِیاضُ الْجَنَّهِ؟: «باغهاى بهشت چیست»؟.
فرمود: حِلَقُ الذِّکْرِ: «مجالس ذکر است».
منظور جلساتى است که در آن علوم اسلامى احیا شود، و بحثهاى آموزنده و تربیت کننده مطرح گردد، انسان ها در آن ساخته شوند، و
گنهکاران پاک گردند، و به راه خدا آیند.
امام خمینی در بیان حقیقت و ماهیت و اهمیت ذکر با استناد به آیه
(لَا اِلَهَ اِلَّا اَنْتَ سُبْحَانَکَ اِنِّی کُنْتُ مِنَ الظَّالِمِینَ) بر این باور است که ترک
انانیت و چشم بستن از ماسوی الله و رسیدن به معراج یونسی برای سالک لازم است، زیرا سالک الی‌الله باید به اصل خویش و باطن خود و ریشه خود توجه کند و خود را از تراب پست‌تر ببیند و در این حالت است که با آداب سجود نایل آید.
ایشان حقیقت و سرّ تکرار ذکر را در این می‌داند که
قلب از آن متاثر می‌شود و حقیقت ذکر به باطن سالک راه می‌یابد و قلب با روح عبادت متحد می‌گردد؛ زیرا تا زمانی که قلب به مرحله سکون و اطمینان نرسد، اذکار و نسک در آن اثری ندارد.
تکرار و مداومت در ذکر سبب می‌شود باطن قلب صورت ذکر پیدا کند و حقیقت ذکر در باطن قلب متمکن گردد و به لباس ذکر متصف شود که در این صورت قلب حقانی می‌گردد.
امام خمینی با استناد به احادیث شریف ذکر «لااله‌الاالله» را کامل‌ترین ذکر معرفی می‌کند.
چنانچه ذکر «یا حی و یا قیوم» برای زنده کردن دل مناسب می‌داند.
ایشان درباره چگونگی ذکر گفتن قائل است که سالک باید همت کند آن حقایقی را که عقل ادراک کرده، به قلب برساند و آن زمانی است که شخص در شبانه‌روز یک ساعتی را که نفس از همه اشتغالات مفارق شد، برای خود قرار دهد و با
حضور قلب و
تفکر شروع به ذکر گفتن کند.
•
آثار ذکر خدا•
آثار ذکر در روایات•
ارزش ذکر•
اعراض از ذکر خدا•
•
پایگاه اطلاع رسانی آیت الله مکارم شیرازی،تاریخ بازیابی:۱۳۹۵/۱/۲۷ •
دانشنامه امام خمینی ، تهران،
موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی ، ۱۴۰۰ شمسی.
