دلالت جزء لفظ بر جزء معنا

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف

---

دلالت جزء لفظ بر جزء معنا، از اصطلاحات علم منطق بوده و یکی از شرايط لفظ مرکب می‌باشد.

---

دلالت جزء لفظ بر جزء معنا، از اصطلاحات علم منطق بوده و یکی از شرايط لفظ مرکب می‌باشد.
لفظ بر دو قسم است: مفرد و مرکب.
لفظ مرکب آن است که جزء لفظ بر جزء معنا دلالت کند و اين دلالت اراده شده باشد؛

۱.۱ - شروط تحقق لفظ مرکب

بنابراين، تحقق لفظ مرکب چهار شرط دارد:
۱. لفظ جزء داشته باشد؛
۲. معنا جزء داشته باشد؛
۳. جزء لفظ بر جزء معنا دلالت کند؛
۴. اين دلالت مقصود و مراد متکلم باشد.
با اين توضيح معلوم مي‌شود که مفرد آن است که جزء ندارد يا جزء لفظ بر جزء معنا دلالت نمی‌کند يا اين دلالت مراد نيست.
مراد از عدم دلالت جزء لفظ بر جزء معنا آن است که جزء لفظ، از اين نظر که جزء لفظ است بر جزء معنا دلالت نکند، ولى اگر جزء لفظ به وضع مستقل ديگر بر جزء معنا دلالت کند با مفرد بودن کلمه تنافی ندارد؛
بنابراين «حيوان ناطق» اگر عَلَم شخص باشد مفرد است، زيرا دلالت هر يک از حيوان بر حيوانيت شخص و ناطق بر ناطقيت او از نظر جزء بودن آنها نيست، بلکه از نظر وضع مستقل حيوان و ناطق است براى طبيعت حيوانيت و ناطقيت و اين شخص نيز يکى از مصاديق اين دو طبيعت است.
شرط دلالت جزء لفظ بر جزء معنا در تعريف مرکب مهم است، به طورى که ارسطو در تعريف مرکب به همين شرط اکتفا کرده است.

---