خُطُوات شیطان (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
خُطُوات شیطان:
(وَ لا تَتَّبِعُوا خُطُواتِ‌الشَّيْطانِ) خُطُوات شیطان: جمله
«خطوات شيطان» (گام‌هاى
شیطان) اشاره به يک مسئله دقيق تربيتى دارد.
اين انحراف‌ها و تبهكاری‌ها غالبا به طور تدريج در
انسان نفوذ مى‌كند، نه به صورت دفعى و فورى.
مراحل آن:
• نخست به صورت تماشاچى در يكى از اين جلسات شركت مى‌كند.
• گام دوم شركت تفريحى
• گام سوم استفاده از اين مواد به صورت كم و به قصد اين كه در مدت كوتاهى از آن صرف نظر كند.
سرانجام گام‌ها يكى پس از ديگرى برداشته مى‌شود و شخص به صورت يک قمار باز حرفه‌اى خطرناک و يا يک معتاد سخت و بينوا در مى‌آيد.
به موردی از کاربرد
خُطُوات شیطان در
قرآن، اشاره می‌شود:
(يا أَيُّهَا النَّاسُ كُلُوا مِمَّا فِي الْأَرْضِ حَلالًا طَيِّباً وَ لا تَتَّبِعُوا خُطُواتِ‌الشَّيْطانِ إِنَّهُ لَكُمْ عَدُوٌّ مُبِينٌ) (اى مردم! از نعمت‌هاى
حلال و پاكيزه‌اى كه در زمين است بخوريد و از گام‌هاى شيطان، پيروى نكنيد؛ زيرا او،
دشمن آشكار شماست.)
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید: كلمه: (خطوات) جمع خطوة (گام) است كه: به معناى فاصله ميان دو پاى آدمى در حال راه رفتن است، البته اين كلمه به فتحه خاء و فتحه طاء يعنى (خطوات) نيز قرائت شده، كه معنايش بنابر اين قرائت دفعات می‌شود، چون خطوه به فتحه خاء، به معناى دفعه و يک نوبت است، و در نتيجه خطوات شيطان، عبارت می‌شود از امورى كه نسبتش به غرض شيطان،- يعنى اغواء به وسيله
شرک- نسبت گام‌هايى است كه يک رونده به سوى مقصد خود برمی‌دارد.
بنابر اين مراد به آن امورى خواهد بود كه نسبت به شرک و دورى از
خدا جنبه مقدمه دارد.
جمله «خطوات شيطان» (گام‌هاى شيطان) گويا اشاره به يک مسئله دقيق تربيتى دارد و آن اين كه انحراف‌ها و تبهكاری‌ها غالبا به طور تدريج در انسان نفوذ مى‌كند، نه به صورت دفعى و فورى.
مثلا براى آلوده شدن يک جوان به مواد مخدر و قمار و شراب معمولا مراحلى وجود دارد:
• نخست به صورت تماشاچى در يكى از اين جلسات شركت مى‌كند و انجام اين كار را ساده مى‌شمرد.
• گام دوم شركت تفريحى در قمار (بدون برد و باخت) و يا استفاده از مواد مخدر به عنوان رفع خستگى و يا درمان بيمارى و مانند آن است.
• گام سوم استفاده از اين مواد به صورت كم و به قصد اين كه در مدت كوتاهى از آن صرف نظر كند.
سرانجام گام‌ها يكى پس از ديگرى برداشته مى‌شود و شخص به صورت يک قمارباز حرفه‌اى خطرناک و يا يک معتاد سخت و بينوا در مى‌آيد.
وسوسه‌هاى شيطان معمولا به همين صورت است، انسان را قدم به قدم و تدريجا در پشت سر خود به سوى پرتگاه مى‌كشاند، اين موضوع منحصر به شيطان اصلى نيست، تمام دستگاه‌هاى شيطانى و آلوده براى پياده كردن نقشه‌هاى شوم خود از همين روش «خطوات» (گام به گام) استفاده مى‌كنند، لذا قرآن مى‌گويد:
از همان گام اول بايد به هوش بود و با شيطان همراه نشد.
اين نكته نيز قابل توجه است كه در احاديث اسلامى كارهاى خرافى و بى‌منطق به عنوان «خطوات شيطانى» معرفى شده است، مثلا در حديثى مى‌خوانيم:
مردى قسم ياد كرده بود كه فرزند خود را (براى خدا) ذبح كند
امام صادق (علیه‌السلام) فرمود:
«ذلك من خطوات الشيطان.» «اين از گام‌هاى شيطان است.»
در حديث ديگرى از
امام باقر (علیه‌السلام) مى‌خوانيم:
«هر سوگندى به غير نام خدا باشد از گام‌هاى شيطان است.»
باز در حديثى از امام صادق (علیه‌السلام) چنين مى‌خوانيم كه:
« هركس سوگند به ترک چيزى خورد كه انجام آن بهتر است، اعتنا به اين سوگند نكند و آن كار خير را به جا آورد،
کفاره هم ندارد و اين از خطوات شيطان است»
•
شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «خُطُوات شیطان»، ج۲، ص۴۹۲.
