• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

خُرْطوم (مفردات‌نهج‌البلاغه)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف





خُرْطوم از واژگان نهج البلاغه به معنی بينى است. این لفظ فقط يكبار به صيغه جمع در نهج البلاغه آمده است. خَراطيم (به فتح خاء) آن قسمت از بام ساختمان است كه از ديوار اصلى پيشرفته تا حافظ پنجره‌ها از باران و برف باشد.



خُرْطوم به معنی بينى است. از مفردات راغب به دست مى‌آيد كه اصل آن در بينى فيل است.


امام علی (علیه السّلام) به اهل بصره فرمود: «وَيْلٌ لِسِكَكِكُمُ الْعَامِرَةِ، وَدُورِكُمُ الْمُزَخْرَفَةِ الَّتِي لَهَا أَجْنِحَةٌ كَأَجْنَحَةِ النُّسُورِ، وَخَرَاطِيمُ كَخَرَاطِيمِ الْفِيَلَةِ، مِنْ أُولئِكَ» «واى بر راه‌هاى آبادتان و خانه‌هاى مزيّنتان كه بالكن‌هاى آن‌ها مانند بال‌هاى عقاب‌ها پيشرفته و بام‌هاى آن‌ها مانند خرطوم‌هاى فيل است، از آن فتنه‌ای‌ كه خواهد آمد.» (شرح‌های خطبه: ) أَجْنَحَه بالكن‌ها است كه از ساختمان بيرون آمده‌اند. خَراطيم آن قسمت از بام ساختمان است كه از ديوار اصلى پيشرفته تا حافظ پنجره‌ها از باران و برف باشد.


فقط يكبار به صيغه جمع در «نهج» آمده است.


۱. قرشی بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، ص۳۳۶.    
۲. طریحی، فخر‌الدین، مجمع البحرین، ت-الحسینی، ج۶، ص۵۶.    
۳. راغب اصفهانی، المفردات، ط دار القلم، ص۲۷۹.    
۴. السید الشریف الرضی، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۲۸۹، خطبه ۱۲۸.    
۵. عبده، محمد، نهج البلاغه، ط مطبعة الإستقامة، ج۲، ص۱۳، خطبه ۱۲۴.    
۶. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۱۸۵-۱۸۶، خطبه ۱۲۸.    
۷. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۲۷۷، خطبه ۱۲۸.    
۸. بحرانی، ابن میثم، ت محمدی مقدم و نوایی، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۲۴۹.    
۹. بحرانی، ابن میثم، ت محمدی مقدم و نوایی، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۲۵۱.    
۱۰. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیر المومنین، ج۵، ص۳۴۹-۳۵۰.    
۱۱. هاشمی خویی، میرزا حبیب‌الله‌، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۸، ص۲۰۶.    
۱۲. ابن ابی‌الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۸، ص۱۳۴-۱۳۵.    
۱۳. ابن منظور، لسان العرب، ج۲، ص۴۲۸.    
۱۴. ابن منظور، لسان العرب، ج۸، ص۲۵۶.    
۱۵. السید الشریف الرضی، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۲۸۹، خطبه ۱۲۸.    



قرشی بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «خرطوم»، ص۳۳۶.    






جعبه ابزار