خُبْز (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
خُبْز:
(وَ قٰالَ اَلْآخَرُ إِنِّي أَرٰانِي أَحْمِلُ فَوْقَ رَأْسِي خُبْزاً)خُبْز: به معنی «نان» است و این واژه فقط یک‌بار در
قرآن مجید آن هم در همین آیۀ مورد بحث آمده است، آنجا که «دو جوان همراه
یوسف وارد زندان شدند، یکی از آن دو گفت: من در عالم خواب دیدم که (
انگور برای
شراب) می‌فشارم، و دیگری گفت: من در خواب دیدم که نان بر سرم حمل می‌کنم و پرندگان از آن می‌خورند، ما را از تعبیر آن آگاه ساز.»
واژۀ «
خبّاز» به معنی «نانوا» و «
خبازت» به معنی «نانوایی» است و بنا به گفتۀ «
راغب» واژۀ «
خبز» دربارۀ راندن و حرکت زیاد به کار رفته همان‌طور که ساربانان در کار خود سریع هستند،
خبّاز نیز در کنار تنور مرتبا می‌جنبد و در حرکت است، لذا به صورت
استعاره دراین‌باره به‌کاررفته‌است.
در دعای
حضرت رسول (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) دربارۀ واژۀ «
خبز» (نان) چنین آمده است:
«اللّهُم بٰارِکْ لَنٰا فِی الْخُبْزِ وَ لاٰ تُفَرِّق بَیْنَنا وَ بَیْنَهُ، فَلَوْ لا اَلْخُبْزُ مٰا صُمْنٰا وَ لا صَلَّیْنٰا وَ لاٰ اَدَّیْنا فَرائِضَ رَبِّنٰا. » (خدایا نان ما را
برکت ده، میان ما و آن جدایی میفکن، اگر نان نبود
روزه نمی‌گرفتیم و
نماز نمی‌خواندیم و (همچنین) واجبات پروردگار را ادا نمی‌کردیم! )
به موردی از کاربرد
خُبْز در
قرآن، اشاره می‌شود:
(وَ دَخَلَ مَعَهُ السِّجْنَ فَتَيَانَ قَالَ أَحَدُهُمَآ إِنِّي أَرَانِي أَعْصِرُ خَمْرًا وَ قَالَ الآخَرُ إِنِّي أَرَانِي أَحْمِلُ فَوْقَ رَأْسِي خُبْزًا تَأْكُلُ الطَّيْرُ مِنْهُ نَبِّئْنَا بِتَأْوِيلِهِ إِنَّا نَرَاكَ مِنَ الْمُحْسِنِينَ.) (و در اين هنگام دو جوان، همراه او وارد زندان شدند؛ يكى از آن دو گفت: «من در خواب ديدم كه
انگور براى ساختن
شراب مى‌فشارم.» و ديگرى گفت: «من در
خواب ديدم نان بر سرم حمل مى‌كنم؛ كه پرندگان از آن مى‌خورند؛ ما را از تعبير اين خواب آگاه كن كه تو را از نيكوكاران مى‌بينيم.»)
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید:
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید: يعنى مرغ به آن نان نوك مى‌زد و اين خواب ديگرى بوده كه رفيق ديگرش ديده است.
•
شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «خُبْز»، ج۱، ص۶۵۷.
