• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

خَوِر (مفردات‌نهج‌البلاغه)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف





خَوِر (به فتح خاء و کسر واو) از واژگان نهج البلاغه به معنای ضعف و خُوار (به ضم خاء) به معنای صدای گاو است. امام علی (علیه‌السّلام) در ذمّ اصحاب خویش و درباره قوم ثمود و... استفاده کرده است. از این دو واژه چهار مورد در نهج البلاغه آمده است.



خُوار به معنای صدای گاو است. راغب گوید: خوار مخصوص به صدای گاو است، گاهی به طور استعاره به صدای شتر نیز گفته می‌شود. خَوِر به معنی ضعف آید: «خور الرجل: ضعف و فتر»


در ذمّ اصحاب خویش فرموده: «إنْ أُمْهِلْتُمْ خُضْتُمْ وَ إنْ حُورِبْتُمْ خُرْتُمْ وَ إنِ اجْتَمَعَ النّاسُ عَلى إمام طَعَنْتُمْ» یعنی: «اگر مهلت داده شدید خوض در باطل می‌کنید و اگر مورد جنگ واقع شدید اظهار ضعف می‌نمائید و اگر مردم بر امامی گرد آمدند به او طعن می‌زنید.» (شرح‌های خطبه: ) «خرتم» اگر از «خوار» باشد معنایش «فریاد می‌کشید» است.
درباره قوم ثمود فرموده: «فَما كانَ إِلاَّ أَنْ خارَتْ أَرْضُهُمْ بِالْخَسْفَةِ خُوارَ السِّكَّةِ الْـمُحْماةِ في الاَْرْضِ الْخَوّارَةِ» خوّاره زمین نرم را گویند از خور به معنی ضعف، «سکّه محماة» خویش آهنی که آب داده شده است. یعنی: «طول نکشید که زمین آنها در زلزله صدا کرد مانند صدای خویش آب داده شده در زمین نرم.» (شرح‌های خطبه: )


از این ماده چهار مورد در «نهج» آمده است.


۱. قرشی بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، ج۱، ص۳۶۶-۳۶۷.    
۲. طریحی، فخر‌الدین، مجمع البحرین، ت-الحسینی، ج۳، ص۲۹۳.    
۳. راغب اصفهانی، حسین بن محمد، المفردات فی غریب القرآن، ص۳۰۲.    
۴. ابن فارس، احمد، معجم مقائیس اللغة، ج۲، ص۲۲۷.    
۵. شرتونی، سعید، اقرب الموارد فی فصح العربیة و الشوارد، ج۲، ص۱۱۶.    
۶. سید رضی، محمد، نهج البلاغة، ت الحسون، ص۴۰۰، خطبه۱۸۰.    
۷. عبده، محمد، نهج البلاغة، ط مطبعة الإستقامة، ج۲، ص۱۲۱، خطبه۱۷۵.    
۸. صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۲۵۸، خطبه۱۸۰.    
۹. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۳۹۹، خطبه۱۸۰.    
۱۰. بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۶۸۷.    
۱۱. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمومنین، ج۶، ص۶۴۶-۶۴۷.    
۱۲. هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۱۰، ص۲۸۱.    
۱۳. ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۱۰، ص۶۸.    
۱۴. سید رضی، محمد، نهج البلاغة، ت الحسون، ص۵۰۷، خطبه۲۰۱.    
۱۵. عبده، محمد، نهج البلاغة، ط مطبعة الإستقامة، ج۲، ص۲۰۷، خطبه۱۹۶.    
۱۶. صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۳۱۹، خطبه۲۰۱.    
۱۷. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۴۹۷، خطبه۲۰۱.    
۱۸. بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۸۵۶.    
۱۹. بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۸۵۸.    
۲۰. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمومنین، ج۸، ص۲۶.    
۲۱. هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۱۲، ص۳۸۸.    
۲۲. ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۱۰، ص۲۶۲.    
۲۳. سید رضی، محمد، نهج البلاغة، ت الحسون، ص۴۰۰، خطبه۱۸۰.    
۲۴. سید رضی، محمد، نهج البلاغة، ت الحسون، ص۵۰۷، خطبه۲۰۱.    



قرشی بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «خور»، ج۱، ص۳۶۶-۳۶۷.    






جعبه ابزار