خَلائِفَ (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
خَلائِفَ: (جَعَلَکُمْ خَلائِفَ الاَرْضِ)همان‌طور که «
راغب» در کتاب «
مفردات» گفته: جمع
«خلیفه»، و
«خلفاء» جمع
«خلیف» می‌باشد و «خلیف و خلیفه» هر دو به معنای جانشین و نماینده است.
گاهی گفته می‌شود که اضافه «ة» در «خلیفة» برای
مبالغه می‌باشد. بعضی دیگر از اهل لغت «خلائف» را جمع «خلیف و خلیفه» هر دو دانسته‌اند. و
«خَلائِفَ» در سوره
«فاطر» خواه به معنای جانشینان و نمایندگان خدا در زمین باشد، خواه به معنای جانشینان اقوام پیشین (هر چند معنای دوم در اینجا نزدیک‌تر به نظر می‌رسد) دلیل بر نهایت لطف خداوند بر انسانهاست که همه امکانات زندگی را در اختیار آنها گذاشته است.
ترجمه و تفاسیر
آیات مرتبط با
خَلائِفَ:
(وَهُوَ الَّذِي جَعَلَكُمْ خَلاَئِفَ الأَرْضِ وَرَفَعَ بَعْضَكُمْ فَوْقَ بَعْضٍ دَرَجَاتٍ لِّيَبْلُوَكُمْ فِي مَا آتَاكُمْ إِنَّ رَبَّكَ سَرِيعُ الْعِقَابِ وَإِنَّهُ لَغَفُورٌ رَّحِيمٌ) (و او كسى است كه شما را جانشينان و نمايندگان خود در زمين ساخت، و درجات بعضى از شما را بالاتر از بعضى‌ديگر قرار داد، تا شما را به‌وسيله آنچه در اختيارتان قرار داده بيازمايد؛ به يقين
پروردگار تو داراى مجازات سريع و در عين حال نسبت به حق‌پويان آمرزنده و مهربان است.)
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید:
خلائف جمع
خليفه است. و معناى آيه اين است كه: او كسى است كه بعضى از شما را جانشين بعضى ديگر نموده و نسلى از شما پس از نسلى در زمين به وجود مى‌آورد.
(دیدگاه
شیخ طبرسی در
مجمع البیان:
)
(هُوَ الَّذِي جَعَلَكُمْ خَلَائِفَ فِي الْأَرْضِ فَمَن كَفَرَ فَعَلَيْهِ كُفْرُهُ وَلَا يَزِيدُ الْكَافِرِينَ كُفْرُهُمْ عِندَ رَبِّهِمْ إِلَّا مَقْتًا وَلَا يَزِيدُ الْكَافِرِينَ كُفْرُهُمْ إِلَّا خَسَارًا) (اوست كه به لطفش شما را جانشينانى در زمين قرار داد؛ هر كس
کافر شود،
کفر او به زيان خودش خواهد بود، و كفر كافران چيزى جز خشم و
غضب در نزد پروردگار نمى‌افزايد، و نيز كفرشان جز
زیان و
خسران چيزى برآنها اضافه نمى‌كند.)
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید: كلمه
خلائف جمع
خليفه است. و خليفه بودن مردم در زمين به اين معنا است كه هر لاحقى از ايشان جانشين سابق شود و سلطه و توانايى بر
دخل و
تصرف و
انتفاع از زمين داشته باشد، همان طور كه سابقين بر اين كار توانايى و تسلط داشتند.
(دیدگاه
شیخ طبرسی در
مجمع البیان:
)
•
مکارم شیرازی، ناصر، لغات در تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «خَلائِفَ»، ص۲۱۱.
