خَضْد (مفردات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
خَضْد (به فتح خاء و سکون ضاد) از
واژگان قرآن کریم به معنای خم کردن شاخه نرم است.
اين كلمه در
قرآن مجید فقط يک دفعه آمده است.
خَضْد به معنای خم كردن شاخه نرم است.
در
مجمع البیان می‌گويد: اصل خضد خم كردن چوب نرم است.
در
نهایه آورده: اصل خضد شكستن شى‌ء نرم است به طوری كه از محل جدا نشود و گاهى به معنى قطع باشد.
در
صحاح نيز خم كردن گفته است.
در
قاموس و
اقرب يكى از معانى آن را شكستن بدون جدا شدن از محل گفته است.
به موردی از
خَضْد که در قرآن به کار رفته است، اشاره می‌شود:
(وَ أَصْحابُ الْيَمِينِ ما أَصْحابُ الْيَمِينِ فِي سِدْرٍ مَخْضُودٍ وَ طَلْحٍ مَنْضُودٍ) «
اصحاب یمین چه اصحاب يمين در كنار درخت سدر مخصوصى‌اند كه شاخه‌اش از كثرت ميوه خم شده و درخت مخصوصى كه ميوه آن بالاى هم ديگر است.»
على هذا مراد از
(مَخْضُودٍ) در
آیه شريفه خم شده از كثرت ميوه است.
راغب آن را به معنى قطع گرفته و مخضود را
مكسور الشوك (بى‌خار) معنى كرده است.
در
مجمع با آن كه اصل خضد را خم كردن گفته ولى مخضود را درختی كه خارش قطع شده (بى‌خار) تفسير نموده است.
کشاف نيز آن را درختی كه خار ندارد معنى كرده است.
بیضاوی احتمال داده كه مراد بى‌خار و يا خم شده از كثرت بار باشد.
احتمال دوّم در
کشاف از
مجاهد نقل شده است
موردی که در «
نهج‌البلاغه» به کار رفته است، به شرح ذیل می‌باشد:
امام علی (علیه‌السلام) در رابطه با
دنیا فرموده:
«قَدْ صَارَ حَرَامُهَا عِنْدَ أَقْوَام بِمَنْزِلَةِ السِّدْر الْـمَخْضُودِ.» «
حرام دنیا در نزد اقوامی (چنان زیاد شده) که مانند شاخه خم شده از کثرت میوه گشته است.»
محمد عبده نيز هر دو احتمال را داده است.
اين كلمه در
کلام اللَّه مجید فقط يک دفعه آمده است.
•
قرشی بنابی، سید علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «خضد»، ج۲، ص۲۵۶.
