• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

خَلْط (مفردات‌نهج‌البلاغه)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف





خَلْط (به فتح خاء و سکون لام) از واژگان نهج البلاغه به معنای آمیختن است. این واژه هجده بار در نهج البلاغه آمده است.



خَلْط به معنای آمیختن آمده است. راغب در مفردات گوید: خلط آنست که اجزاء دو چیز یا بیشتر را جمع کنند و آن از مزاج اعمّ است. در اقرب الموارد آمده: مزج آمیختنی است که جدا کردن آن ممکن نباشد، مانند مایعات و خلط اعّم از آن است. مُخالِطِه به معنی مخلوط و ممزوج کردن و نیز به معنی معاشرت آید.


امام علی (علیه‌السلام) در ذمّ دنیا فرموده: «وَأُحَذّرُكُمُ الدُّنْيَا، فَإِنَّهَا... هَانَتْ عَلَى رَبِّهَا، فَخَلَطَ حَلاَلَهَا بِحَرَامِهَا، وَخَيْرَهَا بِشَرِّهَا، وَحَيَاتَهَا بِمَوتِهَا» «شما را از دنیا بر حذر می‌کنم، آن در نزد خدا خوار است لذا حلال آنرا به حرامش و خیر آنرا به شرّش و حیات آنرا به مرگش مخلوط کرده است.» (شرح‌های خطبه: )
مخالطه به معنی مخلوط و ممزوج کردن و نیز به معنی معاشرت آید. درباره انسان مشرف به مرگ فرموده: «فَلَمْ يَزَلِ الْمَوْتُ يُبَالِغُ فِي جَسَدِهِ حَتَّى خَالَطَ [۱۴]     سَمْعَهُ» یعنی «مرگ در بدنش پیوسته پیشرفت می‌کند تا زبانش مخلوط گوشتش باشد یعنی هر دو از وظیفه گفتن و شنیدن عاجز گردند.» (شرح‌های خطبه: )
و در معنی معاشرت فرموده: «خَالِطُوا النَّاسَ مُخَالَطَةً إِنْ مِتُّمْ مَعَهَا بَكَوْا عَلَيْكُمْ، وَإِنْ عِشْتُمْ حَنُّوا إِلَيْكُمْ» (با مردم آنچنان معاشرت كنيد كه اگر بميريد بر مرگ شما اشک ريزند و اگر زنده بمانيد به شما عشق ورزند.) (شرح‌های حکمت: ) حکمت ۹ که در «بکی»یا «حنو» گذشت.
منظور از «والاَْخْلاطِ المُتَبَايِنَةِ» (اخلاط مختلف) (شرح‌های خطبه: ) اخلاط بدن است از گرم و سرد و رطوبت و جامد چنانکه فرموده: «مِنَ الحَرِّ والبَرْدِ، وَالبَلَّةِ وَالْجُمُودِ»


واژه خلط هجده بار در نهج آمده است.


۱. قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، ج۱، ص۳۵۸.    
۲. طریحی، فخر‌الدین، مجمع البحرین ت-الحسینی، ج۴، ص۲۴۶.    
۳. راغب اصفهانی، حسین، المفردات، ط دارالقلم، ج۱، ص۲۹۳.    
۴. شرتونی، سعید، اقرب الوارد، ج۲، ص۸۸.    
۵. السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۲۵۹، خطبه ۱۱۲.    
۶. عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الإستقامة، ج۱، ص۲۲۰، خطبه ۱۱۱.    
۷. صبحی صالح، نهج البلاغه، ج۱، ص۱۶۷، خطبه ۱۱۳.    
۸. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۲۴۷، خطبه ۱۱۳.    
۹. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۱۶۳.    
۱۰. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۱۶۴.    
۱۱. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۵، ص۶۹.    
۱۲. هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۸، ص۴۴.    
۱۳. ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۷، ص۲۴۷.    
۱۴. السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۲۴۸، خطبه ۱۰۸.    
۱۵. عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الإستقامة، ج۱، ص۲۱۲، خطبه ۱۰۷.    
۱۶. صبحی صالح، نهج البلاغه، ج۱، ص۱۶۱، خطبه ۱۰۹.    
۱۷. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۲۳۷، خطبه ۱۰۹.    
۱۸. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۱۰۵.    
۱۹. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۱۱۳.    
۲۰. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۴، ص۵۸۹.    
۲۱. هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۷، ص۳۳۷.    
۲۲. ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۷، ص۲۰۱.    
۲۳. السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۷۷۰، حکمت ۶.    
۲۴. عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الإستقامة، ج۳، ص۱۵۳، حکمت ۹.    
۲۵. صبحی صالح، نهج البلاغه، ج۱، ص۴۷۰، حکمت ۱۰.    
۲۶. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۷۳۵، حکمت ۱۰.    
۲۷. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۴۱۵.    
۲۸. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۴۱۵.    
۲۹. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۱۲، ص۸۵.    
۳۰. هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۲۱، ص۲۵.    
۳۱. ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۱۸، ص۱۰۷.    
۳۲. السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۳۲، خطبه ۱.    
۳۳. عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الإستقامة، ج۱، ص۱۵، خطبه ۱.    
۳۴. صبحی صالح، نهج البلاغه، ج۱، ص۴۲، خطبه ۱.    
۳۵. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۲۹، خطبه ۱.    
۳۶. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۱، ص۳۵۴.    
۳۷. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۱، ص۳۷۲.    
۳۸. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۱، ص۱۷۷.    
۳۹. هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۲، ص۵۳.    
۴۰. ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۱، ص۱۰۳.    



قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «خلط»، ج۱، ص۳۵۸-۳۵۹.    






جعبه ابزار