خبر متواتر اجمالی

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف

---

‌خبر متواتر اجمالی، از اصطلاحات بکار رفته در علم حدیث بوده و به معنای مشترک میان اخبار کثیرِ قطع آور اطلاق می‌شود.

---

خبر متواتر اجمالی، قدر متیقن از خبرهای راویان متعددی است که به طور جداگانه مضامینی را روایت کرده‌اند که نه الفاظ خبرهای آنها یکسان است و نه معنا و مضمون آنها و این در حالی است که تبانی همه آنها بر کذب و توطئه محال است مانند آن که گروهی چند خبر را به طور جداگانه نقل کنند، یکی بگوید: خبر فرد واحد حجت است، دیگری بگوید: خبر فرد ثقه حجت است و سومی بگوید: خبر فرد عادل حجت است، که خبر آخر، متیقن از تمامی این اخبار است و صدور آن از معصوم (علیه‌السّلام) یقینی است.

۱.۱ - تعریف شهید صدر

«شهید صدر» بر اساس حساب احتمالات، از تواتر اجمالی تعریف دیگری ارایه داده و می‌گوید: تواتر اجمالی، تواتری است که میان مدلول‌های اخبار مختلف هیچ گونه اشتراکی (در مدلول مطابقی، تضمنی و التزامی) وجود ندارد، ولی با این حال، وضع به گونه‌ای است که به صدق یکی از آنها اطمینان حاصل می‌شود.

---

گفته شده است که «متواتر اجمالی» از مصطلحات محقق خراسانی است که وی در حاشیه بر فوائد در مورد تقریب استدلال به حجیت خبر واحد این اصطلاح را به کار برده است: «نهایت سخنی که می‌توان در مورد دلالت اخبار بر حجیت خبر واحد بیان داشت این است: گر چه این اخبار از نظر لفظ و معنا با یک دیگر متفاوت هستند و در نتیجه نمی‌توان ادعای تواتر لفظی و معنوی کرد ولی به یقین می‌توان گفت که برخی از آنها اجمالاً از معصوم (علیه‌السّلام) صادر شده‌اند چون عادتاً محال است که همه آنها دروغ باشند».
برخی در مقابل گفته‌اند: ادعای فوق - که مبتکر این اصطلاح آخوند خراسانی می‌باشد - برای من محقق نگشته است.

---