حکم وزن کالا (قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
برای وزن کالا در
قرآن مجید آیاتی بیان شده است که
انسان باید در
کیل و
پیمانه عدالت را رعایت کند.
رعایت عدالت در وزن کالا، امری
واجب در مبادله کالا می‌باشد.
«... واوفوا الکیل والمیزان بالقسط...؛
و به مال
یتیم، جز به بهترین صورت (و برای اصلاح)، نزدیک نشوید، تا به حد رشد خود برسد! و
حق پیمانه و وزن را بعدالت ادا کنید! -هیچ کس را، جز بمقدار تواناییش، تکلیف نمی‌کنیم- و هنگامی که سخنی می‌گویید، عدالت را رعایت نمایید، حتی اگر در مورد نزدیکان (شما) بوده باشد و به
پیمان خدا وفا کنید، این چیزی است که
خداوند شما را به آن سفارش می‌کند، تا متذکّر شوید!». البته تنها در سخن گفتن رعايت عدالت واجب نيست، بلكه در كارها نيز بايد
عادل بود. اما
علت اينكه فقط گفتن را در اينجا ذكر مى‌كند، اين است كه هر كس در گفتار خود عادل باشد، در كردار نيز عادل است.
«والی مدین اخاهم شعیبـا قال یـقوم... قد جاءتکم بینة من ربکم فاوفوا الکیل والمیزان ولا تبخسوا الناس اشیاءهم...؛
و به سوی مدین، برادرشان
شعیب را (فرستادیم)؛ گفت: «ای قوم من! خدا را بپرستید، که جز او معبودی ندارید! دلیل روشنی از طرف پروردگارتان برای شما آمده است؛ بنابر این، حق پیمانه و وزن را ادا کنید! و از اموال مردم چیزی نکاهید! و در روی
زمین، بعد از آنکه (در پرتو ایمان و دعوت
انبیاء) اصلاح شده است،
فساد نکنید! این برای شما بهتر است اگر با
ایمان هستید!».
«ویـقوم اوفوا المکیال والمیزان بالقسط ولا تبخسوا الناس اشیاءهم...؛
و ای قوم من! پیمانه و وزن را با عدالت، تمام دهید! و بر اشیاء (و اجناس) مردم،
عیب نگذارید؛ و از حق آنان نکاهید! و در زمین به فساد نکوشید!».
«واوفوا الکیل اذا کلتم وزنوا بالقسطاس المستقیم...؛
و هنگامی که پیمانه می‌کنید، حق پیمانه را ادا نمایید، و با ترازوی درست
وزن کنید! این برای شما بهتر، و عاقبتش نیکوتر است». آخرین
حکم در این
آیه در رابطه با عدالت در پیمانه و وزن و رعایت حقوق مردم و مبارزه با کم‌فروشى است مى‌فرماید: (هنگامى که با پیمانه چیزى را مى‌سنجید حق آن را اداء کنید) (و اوفوا الکیل اذا کلتم). (و با میزان و ترازوى صحیح و مستقیم وزن کنید) (وزنوا بالقسطاس المستقیم ). (چرا که این کار به سود شما است، و عاقبت و سرانجامش از همه بهتر است) (ذلک خیر و احسن تاءویلا). نخستین نکته‌اى که باید در اینجا مورد توجه قرار گیرد این است که در
قرآن مجید کرارا روى مساله مبارزه با
کم‌فروشی و
تقلب در وزن و پیمانه تکیه و تاکید شده است.
«وزنوا بالقسطاس المستقیم؛
و با ترازوی صحیح وزن کنید!». شعیب نیز مانند سایر پیامبرانى که گوشه‌اى از تاریخشان در این
سوره قبلا آمده است بعد از دعوت کلى خود به
تقوی و اطاعت فرمان
خدا، در بخش دوم از تعلیماتش روى انحرافات اخلاقى و اجتماعى آن محیط انگشت گذارد، و آن را به زیر
نقد کشید، و از آنجا که مهمترین انحراف این قوم مرفه نابسامانیهاى اقتصادى، و
ظلم فاحش و حق‌کشى و
استثمار بود، بیش از همه روى این مسائل تکیه کرد. نخست مى‌گوید: حق پیمانه را ادا کنید (کم‌فروشى ننمائید). (اوفوا الکیل ).و مردم را به
خسارت و زیان میفکنید (و لا تکونوا من المخسرین ).
«واقیموا الوزن بالقسط ولا تخسروا المیزان؛
و وزن را بر اساس
عدل برپا دارید و
میزان را کم نگذارید!».
رعایت
عدالت در وزن
واجب است.
«والی مدین اخاهم شعیبـا قال یـقوم... قد جاءتکم بینة من ربکم فاوفوا الکیل والمیزان ولا تبخسوا الناس اشیاءهم...؛
و به سوی مدین، برادرشان شعیب را (فرستادیم)؛ گفت: «ای قوم من! خدا را بپرستید، که جز او معبودی ندارید! دلیل روشنی از طرف پروردگارتان برای شما آمده است؛ بنابراین، حق پیمانه و وزن را ادا کنید! و از اموال مردم چیزی نکاهید! و در روی
زمین، بعد از آنکه (در پرتو ایمان و دعوت انبیاء) اصلاح شده است، فساد نکنید! این برای شما بهتر است اگر با
ایمان هستید!».
«والی مدین اخاهم شعیبـا قال یـقوم... ولا تنقصوا المکیال والمیزان... • ویـقوم اوفوا... والمیزان....؛
و ای قوم من! پیمانه و وزن را با عدالت، تمام دهید! و بر اشیاء (و اجناس) مردم،
عیب نگذارید؛ و از
حق آنان نکاهید! و در زمین به فساد نکوشید!».
«.. وزنوا بالقسطاس المستقیم...؛
و هنگامی که
پیمانه می‌کنید، حق پیمانه را ادا نمایید، و با ترازوی درست وزن کنید! این برای شما بهتر، و عاقبتش نیکوتر است».
«وزنوا بالقسطاس المستقیم؛
و با ترازوی صحیح وزن کنید!».
«واقیموا الوزن بالقسط ولا تخسروا المیزان؛
و وزن را بر اساس عدل برپا دارید و
میزان را کم نگذارید!».
«ویل للمطففین• الذین اذا اکتالوا علی الناس یستوفون• واذا کالوهم او وزنوهم یخسرون؛
وای بر کم‌فروشان!• آنان که وقتی برای خود پیمانه می‌کنند، حق خود را بطور کامل می‌گیرند• امّا هنگامی که می‌خواهند برای دیگران پیمانه یا وزن کنند، کم می‌گذارند!». مضمون مجموع دو
آیه اول
سوره مطففین یک
مذمت است، و آن این است که
مطففین حق را برای خود رعایت می‌کنند، ولی برای دیگران رعایت نمی‌کنند. و به عبارتی دیگر حق را برای دیگران آن طور که برای خود رعایت می‌کنند رعایت نمی‌نمایند، و این خود باعث تباهی اجتماع انسانی است که اساس آن بر تعادل حقوق متقابل است، و اگر این تعادل از بین برود و
فاسد شود همه چیز فاسد می‌شود.
فرهنگ قرآن، مرکز فرهنگ و معارف قرآن، برگرفته از مقاله «حکم وزن کالا»
