حکمیت بین زن و شوهر (قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
آیاتی از
قرآن کریم در باره
حکمیت بین
زن و شوهر است به آنها اشاره خواهیم داشت.
در صورت بروز علائم ناسازگاری بین
زن و شوهر گزینش داورانی از خانواده آنان و از سوی خانواده آنها، برای حکمیت بین آن دو ضروری است.
"وان خفتم شقاق بینهما فابعثوا حکمـا من اهله وحکمـا من اهلها..
و اگر از جدایی و شکاف میان آن دو (همسر) بیم داشته باشید، یک داور از خانواده شوهر، و یک داور از خانواده
زن انتخاب کنید (تا به کار آنان رسیدگی کنند). اگر این دو داور، تصمیم به اصلاح داشته باشند، خداوند به توافق آنها کمک می‌کند زیرا خداوند، دانا و آگاه است (و از نیات همه، با خبر است) "
برخی گفته‌اند: خطاب «ان خفتم» مربوط به خانواده
زوجین است.
محکمه
صلح خانوادگی که در آیه فوق به آن اشاره شده یکی از شاهکارهای
اسلام است. این محکمه امتیازاتی دارد که سایر محاکم فاقد آن هستند، از جمله:
۱- محیط
خانواده کانون احساسات و عواطف است و طبعا مقیاسی که در این محیط باید به کار رود با مقیاس سایر محیطها متفاوت است، یعنی همانگونه که در" دادگاههای جنایی" نمی‌توان با مقیاس
محبت و عاطفه کارکرد، در محیط خانواده نیز نمی‌توان تنها با مقیاس خشک قانون و مقررات بی روح گام برداشت، در اینجا باید حتی الامکان اختلافات را از طرق عاطفی حل کرد، لذا دستور می‌دهد که داوران این محکمه کسانی باشند که پیوند خویشاوندی به دو همسر دارند و می‌توانند عواطف آنها را در مسیر
اصلاح تحریک کنند، بدیهی است این امتیاز تنها در این محکمه است و سایر محاکم فاقد آن هستند.
۲- در محاکم عادی قضایی طرفین دعوا مجبورند برای دفاع از خود، هر گونه اسراری که دارند فاش سازند. مسلم است که اگر
زن و مرد در برابر افراد بیگانه و اجنبی اسرار
زناشویی خود را فاش سازند احساسات یکدیگر را آن چنان جریحه- دار می‌کنند که اگر به اجبار
دادگاه به منزل و خانه بازگردند، دیگر از آن صمیمیت و محبت سابق خبری نخواهد بود، و همانند دو فرد بیگانه می‌شوند که به حکم اجبار باید وظائفی را انجام دهند، اصولا تجربه نشان داده است که
زن و شوهری که راهی آن گونه محاکم می‌شوند دیگر
زن و شوهر سابق نیستند.
ولی در محکمه صلح فامیلی یا این گونه مطالب به خاطر شرم حضور مطرح نمی‌شود و یا اگر بشود چون در برابر آشنایان و محرمان است آن اثر سوء را نخواهد داشت.
۳- داوران در محاکم معمولی، در جریان اختلافات غالبا بی تفاوتند، و قضیه به هر شکل خاتمه یابد برای آنها تاثیری ندارد، دو همسر به خانه بازگردند، یا برای همیشه از یکدیگر جدا شوند، برای آنها فرق نمی‌کند.
در حالی که در محکمه
صلح فامیلی مطلب کاملا به عکس است زیرا داوران این محکمه از بستگان نزدیک مرد و
زن هستند، و جدایی یا صلح آن دو، در زندگی این عده هم از نظر عاطفی و هم از نظر مسئولیتهای ناشی از آن تاثیر دارد، و لذا آنها نهایت کوشش را به خرج می‌دهند که صلح و
صمیمیت در میان این دو برقرار شود و به اصطلاح آب رفته به جوی بازگردد!
۴- از همه اینها گذشته چنین محکمه‌ای هیچ یک از مشکلات و هزینه‌های سرسام- آور و سرگردانی‌های محاکم معمولی را ندارد و بدون هیچگونه تشریفاتی طرفین می‌توانند در کمترین مدت به مقصود خود نائل شوند.
تعیین داورانی از سوی حاکم، برای حکمیت بین
زن و شوهر، در صورت بروز علائم
ناسازگاری میان آنان ضروری است
"وان خفتم شقاق بینهما فابعثوا حکمـا من اهله وحکمـا من اهلها ان یریدا اصلـحـا یوفق الله بینهما...
"
به نظر اکثر فقها خطاب «فابعثوا» مربوط به سلطانی است که زوجین مرافعه را نزد او می‌برند و اخبار نقل شده از صادقین علیهما السلام هم ظهور در همین معنا دارد.
اطاعت زن و شوهر، از پیشنهاد و نظر
داوران تحکیم ، در اختلافاتشانضروری است.
"وان خفتم شقاق بینهما فابعثوا حکمـا من اهله وحکمـا من اهلها..
"
از موکول کردن حل اختلاف به داوران، لزوم
تبعیت استفاده می‌شود.
در مورد نفوذ
حکم و داوری آنها در مورد دو همسر بعضی از فقهاء حکم آن دو را هر چه باشد لازم الاجراء دانسته‌اند و ظاهر تعبیر به" حکم" در آیه فوق نیز همین معنی را می‌رساند، زیرا مفهوم حکمیت و داوری، نفوذ حکم است، ولی بیشتر فقها نظر حکمین را تنها در مورد سازش و رفع اختلاف میان دو همسر، لازم الاجراء دانسته‌اند و حتی معتقدند اگر حکمین شرائطی بر
زن یا شوهر بکنند، لازم الاجراء است اما در مورد جدایی، حکم آنها به تنهایی نافذ نیست. و ذیل آیه که اشاره به مسئله
اصلاح می‌کند با این نظر سازگارتر است. توضیح بیشتر را در این زمینه در کتب فقهی بخوانید.
قصد داوران تحکیم بر اصلاح بین
زن و شوهر، زمینه سازگار شدن آنان با یکدیگر است
"وان خفتم شقاق بینهما فابعثوا حکمـا من اهله وحکمـا من اهلها ان یریدا اصلـحـا یوفق الله بینهما...
" بنا بر یک احتمال، مقصود از
فاعل در «یریدا» حکمین است و
ضمیر در «بینهما» به
زن و شوهر برمی گردد.
ترغیب قاضیان تحکیم، به اراده اصلاح بین
زن و شوهر، سبب آشتی آنان می‌گردد.
"وان خفتم شقاق بینهما فابعثوا حکمـا من اهله وحکمـا من اهلها ان یریدا اصلـحـا یوفق الله بینهما..
"
جعل حکمیت برای رفع مشکل
زن و شوهر، در صورت ظاهر شدن علائم ناسازگاری میان آنان، نشئت گرفته از
علم و آگاهی خداوند، به مصالح و منافع بندگان است.
"وان خفتم شقاق بینهما فابعثوا حکمـا من اهله وحکمـا من اهلها ان یریدا اصلـحـا یوفق الله بینهما ان الله کان علیمـا خبیرا.
"
توجه به علم و آگاهی دقیق خداوند، زمینه تلاش داوران تحکیم، برای رفع اختلاف
زن و شوهر است.
"وان خفتم شقاق بینهما فابعثوا حکمـا من اهله وحکمـا من اهلها ان یریدا اصلـحـا یوفق الله بینهما ان الله کان علیمـا خبیرا.
"
مرکز فرهنگ و معارف قرآن، برگرفته از مقاله «حکمیت بین زن و شوهر »
